Spis treści :

 

 

 

Misja w Pallotti Press – Wiesława i Adam Niściór 

U Sióstr Misjonarek Miłości w Hawassie – Aleksandra Woronowicz i Małgorzata Kleszcz

5 tygodni misji w Etiopii – Małgorzata Kleszcz

Przez dialog do serca, wolontariat misyjny w Kolumbii – Iwona Ziarniecka i Maria Gałwa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na zdjęciach:                                                            Kolejka do testów;                                                Akcja prewencji anemii sierpowato-krwinkowej

 

 

 

Na zdjęciach: Kasia pielęgniarka przy pracy;              Madzia położna w akcji;                                     Magdalena z doktorem Yvanem dokonują zleceń

 

1 listopada 2024

 

 

 

Przy okazji szukania sobie pracy wymyśliłyśmy, że dziewczyny mogłyby trochę pomyć dzieciaki, zmienić im opatrunki na wenflonach etc. Ale tu nic nie ma, chyba że rodzice kupią. A kupują rzadko. Takie rzeczy jak gaziki, mokre chusteczki, opatrunki, plastry w zasadzie nie występują. Dlatego wymyśliłyśmy zbiórkę w kraju, zebrałyśmy prawie 4 tysiące złotych, i teraz szybciutko chcemy przelać na konto profesora, i kupić w szpitalnej aptece środki, które zagwarantują dzieciakom komfort i mniejsze prawdopodobieństwo infekcji.

 

 

 

 

 

 

Mój pobyt na Wybrzeżu Kości Słoniowej powoli dobiega końca, czas wracać do pracy w Polsce. Dzielne dziewczyny Magda i Kasia podejmują dalsze wyzwania aż do 22 grudnia 2024 r. Bardzo cenną pracę podjęła ostatnio Magda – uczy systematycznie angielskiego naszego „bodyguarda” licealistę. Nawet zainwestowałyśmy w podręcznik angielskiego. Uczeń powoli czyni postępy. Ostatni tydzień rozpoczął się przenosinami oddziału neonatologicznego do wyremontowanej części. Warunki są tam zdecydowanie lepsze, na przykład na razie sprawne krany (z naszej obserwacji wynika, że jak coś jest zepsute to bardzo długo czeka na naprawę). Przy okazji przenosin okazało się, że mają sporo nowych kardiomonitorów i inkubatorów, także są nowe pompy infuzyjne. Problemem jest jednak w tym, że personel nie bardzo umie to obsługiwać. Pokazałyśmy jak ustawić temperaturę w inkubatorach oraz pomogłyśmy podłączyć monitory, ale mamy wrażenie, że może być różnie zanim nauczą się z tego korzystać. Problemem też są pompy, gdyż wymagają specjalnych strzykawek, a tu wszystko kupują rodzice. Do tego zlecenie kroplówki, której zlecenie zabierze więcej czasu lekarzom. Ale, jak mówią Francuzi, on verra…

W poniedziałek bardzo późno wróciłyśmy do domu, stresując się nieco jazdą w ciemności (nieoświetlone pojazdy, czarni nieoświetleni piesi, dziury etc). Ponieważ profesor wyjechał do Gwinei, pewnym problemem stał się codzienny transport tam i z powrotem do Bouaké. Profesor zatem zdecydował, że od wtorku pójdziemy do przedszkola (znaczy w charakterze pomocy, nie pod opiekę…). Przedszkole jest w zasięgu 20 minut piechotą od naszego domu, więc nie trzeba nikogo angażować, a jednocześnie i my trochę się poruszamy. We wtorek dzielnie zameldowałyśmy się w nowym miejscu, o którym już sporo wiedziałyśmy od naszych poprzedniczek z 2022 r., Magdy i Reni i Magdy. Tu muszę zrobić dygresję – miejscowe panie są dla nas niezwykle życzliwe, w każdej chwili służą nam radą. Bardzo też jest wzruszające, że wszyscy je tu pamiętają i wspominają z miłością. Każda „blada twarz” dla dzieci to Renata. Chciałybyśmy, żeby i nas tak wspominano.

 

Spotkanie z żywiołem 150 dzieci w wieku od 1 roku do 6 lat było dla nas wyzwaniem, ale mniej więcej zorientowałyśmy się w programie dnia. Każda z nas pomagała w innej sali, głównie pilnowałyśmy, żeby dzieciaki kolorowały właściwe przedmioty. Ponieważ jest biednie, nie ma kolorowania kilku stron naraz – jedna lekcja, jedna strona. Żeby starczyło dla wszystkich i na dłużej. Na przerwie po kilku nieudanych próbach ogarnięcia dzieci – wokół nas natychmiast ich ilość pączkowała do nieskończoności, sprawdziła się zabawa „Stary niedźwiedź mocno śpi” po polsku. Jak pani nauczycielka zauważyła, że walczymy z organizacją, ale coś się udaje, pokazała nam jeszcze zabawę w krzesła. Pierwszego dnia zmęczone upałem i energią dzieci wyszłyśmy przed posiłkiem, za to obarczone zadaniem wykonania ozdób do powieszenia na suficie. Wracając do domu nabyłyśmy niezbędne środki do pracy. Środa w przedszkolu jest wolna. Przed południem odwiedziłyśmy odkrytą przez nas wspólnotę sióstr bezhabitowych Filles de Jesus. Siostry opiekują się trzydziestką dzieci niepełnosprawnych. Ośrodek ten sprawia wrażenie małej Europy w Afryce, a praca sióstr jest niezwykle fachowa i efekty jej niesamowite – dzieci z różnymi dysfunkcjami są zadbane, szczęśliwe, sporo umieją i nawet szyją na maszynie mundurki dla siebie i drobiazgi na sprzedaż. Siostry chyba nas polubiły, bo zaprosiły nas w niedzielę na obiad.

 

 

Popołudnie minęło pod znakiem produkcji podwodnego świata do podwieszenia pod sufitem w przedszkolu – rybki, koniki morskie, meduzy, rozgwiazdy, ośmiornice. Dzieci mają je pomalować i podpisać swoim imieniem. Ponieważ w tym celu należało wyprodukować 60 sztuk, na końcu ogarnęła nas tzw. głupawka i rysowałyśmy rybki w różnym humorze – smutne, uśmiechnięte, groźne etc. Faktycznie, dzieciaki miały sporo frajdy z tym kolorowaniem, panie chwilę spokoju. Kolejnego dnia sufit zamienił się w ocean. Tym razem poczekałyśmy na posiłek, i okazało się to strzałem w dziesiątkę. Przy jedzeniu dzieci są bardzo zdyscyplinowane – myją ręce, czekają na talerz z obiadem, po zjedzeniu same odnoszą talerze w jedno miejsce. Pomoc jest bardzo potrzebna przy nakładaniu, trzeba ogarnąć wymianę talerzy, bo dla wszystkich nie starczy, i trzeba pomóc zjeść najmłodszym dzieciom. W piątek w przedszkolu była impreza – czwarte urodziny Chancelle. Nie wszystkich rodziców stać na wyprawienie urodzin swojego dziecka, rodzice Chancelle najwyraźniej byli dobrze sytuowani jak na tutejsze warunki. Po lekcji dzieci miały tańce, potem tort. Na 150 dzieci przypadały 2 torty, średnio wychodziła łyżeczka na głowę. Pani pokroiła tort na kawałeczki 2/3 cm i każde dziecko dostało do rączki. Byli magicy próbujący podejść po drugi kawałek, ale zdradzały ich brudne od kremu paluszki albo buzia… Zaśpiewaliśmy Chancelle sto lat po polsku i francusku, od nas dostała polskiego gwiżdżącego ptaszka, który jeszcze się uchował w naszych walizkach. Posiłkiem zakończył się nasz przedszkolny tydzień. W poniedziałek ponownie ruszamy do szpitala, a w piątek do Abidżanu, z którego ja wracam do kraju, a Magda i Kasia z powrotem czynić dobro w Brobo i Bouaké.

 

Część pierwsza

Pomoc w tworzeniu systemu edukacyjnego dla Masajów (zrzutka.pl)

 

 

Część druga

 

Kolejny dzień w Chekereni. Zaczynamy go o 5.40, jest ciemno i deszczowo. Zadziwiające, że pomimo pory suchej pada deszcz. Wszyscy wydają się tym zaskoczeni, ale jednocześnie przygotowani – mają porządne parasole, ponieważ kiedy w Tanzanii jest pora deszczowa (od grudnia do maja) codziennie dużo pada.

 

Msza święta w tutejszej parafii rozpoczyna się o 6.30, dojście tam zajmuje nam ok. 15-20 minut. Msze odprawiane są w języku narodowym suahili. Choć nie rozumiemy języka, to bardzo nam się podoba jego dźwięczność i melodyjność. Śpiewy, których jest tutaj dużo, ubogacają liturgię. Zostałyśmy też serdecznie przyjęte przez tutejszego księdza, który ucieszył się, że ma w swojej parafii gości z Polski. A to się nie zdarza często.

 

O 7.30 byłyśmy już na apelu i modlitwie przed szkołą. Zostałyśmy oficjalnie przywitane przez siostrę dyrektor i nauczycieli, a młodzież zaśpiewała nam w suahili „jambo, jambo”, co było bardzo wzruszające. Dziewczyny były zadowolone, kiedy się dowiedziały, że będziemy u nich do zakończenia roku szkolnego i rozdania świadectw, co będzie miało miejsce 5 października. Było też dużo śmiechu i radości, gdy usłyszały, jak się mówi w języku polskim „dzień dobry”, „dziękuję” i „dobrego dnia”.

 

Około 10.00 pojechałyśmy z siostrą przełożoną i jednym z pracowników do pobliskiego miasteczka Arushy, żeby kupić – za część przywiezionych przez nas pieniędzy – płytki do łazienek w internacie. Siostra poprosiła nas o pomoc w wyborze płytek. Jest szczęśliwa, że uda się wykończyć łazienki na pierwszym piętrze, dzięki czemu dziewczynki będą miały lepsze warunki do mieszkania.

 

 

Następnie odwiedziłyśmy targ Masajów, by wesprzeć ich finansowo, kupując wykonane przez nich rzeczy. Na targu można zaopatrzyć się w biżuterię, rzeźby, chusty, materiały wykonane techniką batiku, torebki, breloczki, misy, różnego rodzaju ubrania i przedmioty codziennego użytku.

 

 

Miałyśmy także okazję, by się dowiedzieć, jak wygląda życie na masajskim stepie. Przede wszystkim każdego ranka masajska rodzina musi się zatroszczy o wodę, której w tutejszej wiosce nie ma. Jeszcze przed świtem wszyscy udają się na poszukiwania. Wędrują około 5 kilometrów w jedną stronę, często z osiołkami lub sami dźwigając bańki na wodę.

Masajowie noszą tradycyjne stroje, a chusty mają najczęściej w kolorze czerwonym w kratę. Mężczyźni zwykle w ciągu dnia chodzą z kijem w ręku, bo pasą zwierzęta. Krowy i kozy to całe ich życie, dzięki nim mają co jeść. Chłopcy w wieku 7-10 lat pilnują, by stado nie wyszło na drogę i by miało coś do picia. Zazwyczaj je także trzeba prowadzić daleko do wodopoju.

Zbiorniki wodne, stawy, rzeki są wspólnie dzielone między ludzi, kozy i krowy. W porze suchej z tych samych zbiorników korzystają także dzikie zwierzęta np. słonie i antylopy. Masajowie mieszkają na stepie w chatach zrobionych ze słomy, patyków i gliny. W osadach zwykle nie ma wody, ale też i prądu. To przyroda –wschody i zachody słońca – wyznaczają dzień. Może uda nam się jeszcze ich poobserwować, bo to bardzo interesujący lud.

 

Część trzecia – życie dziewcząt z internatu

 

Szkoła

Dzisiaj zobaczyłyśmy bibliotekę szkoły i dowiedziałyśmy się, jak duże są tu potrzeby. W bibliotece pracuje siostra z Chin, Wang Mei. Dziewczynki korzystają z książek na zmianę, bo nie ma ich na tyle, by można je zostawić u siebie dłużej. W wyznaczonych godzinach każda klasa przychodzi po pomoce. Sala komputerowa jest wyposażona w osiem komputerów, które pamiętają lata 90. w Polsce. Dziś rano okazało się, że nie ma prądu, więc i tak nie można było ich używać.

 

Nasze pierwsze spotkanie z dziewczynkami…
Nasze pierwsze spotkanie z dziewczynkami rozpoczęło się około 16:00. Zainteresowane usiadły z nami w ogrodzie na trawie i pytały o różne rzeczy: o przedmioty w polskiej szkole, o to, jakie obowiązki mają dzieci w ich wieku, jakie są kary i nagrody, kiedy zaczyna się chodzić na randki… Interesowało je nasze jedzenie, to, jak długo się do nas jedzie, czy mamy śnieg i jakie owoce u nas rosną. Były bardzo ciekawe innego, białego człowieka, innej kultury i zwyczajów. Najwyraźniej nas polubiły. Chciały, byśmy zostały ich friends. Kiedy zapytałyśmy je o marzenia, wszystkie mówiły o tym, kim chcą zostać w przyszłości. Bo to jest ich marzenie – zdobyć wykształcenie! To ma dla nich wartość. Nie kupno samochodu, podróże, pieniądze, komputery, smartfony, markowe ciuchy itd. Niesamowite! Jakże inne są pragnienia młodzieży w tym świecie.

 

Modlitwa
Dziewczęta spotykają się codziennie o 17:45 przed kapliczką Matki Bożej, która jest w ogrodzie. Siadają na ziemi, otaczając kapliczkę ze wszystkich stron, i odmawiają głośno różaniec. Modlą się w języku angielskim, bo na terenie szkoły i internatu nie wolno używać suahili (język narodowy). Po modlitwie siadamy z Gosią w murowanej altanie obok kapliczki, by zachęcić dziewczynki do przyjścia do nas.

 

Robimy razem różańce
Ponieważ spodobały im się różance, które nosimy i widziały, jak robiłyśmy je dla sióstr, poprosiły, żeby je też nauczyć. Okazało się, że są bardzo zdolne i szybko zapamiętują, jak poprawnie wykonać splot. Różańce bransoletki z kolorowych koralików teraz dumnie prezentują się na ich rękach! Dziś podeszły do nas dwie dziewczynki: Kendra i Noela, zainteresowane tym, co się je w Polsce. Na koniec rozmowy wyciągnęły swoje zniszczone i niekompletne różańce. Myślałyśmy, że chcą nam je pokazać, a one dały je nam, mówiąc, że to prezent dla nas! Tak bardzo nas to wzruszyło, że nie spałyśmy do 2:00 nad ranem.

 

Obowiązki
Po południu zachęcamy dziewczynki, które spotkałyśmy przy praniu, aby opowiedziały nam, jak wygląda ich dzień: o której wstają, co robią w ciągu dnia, co jedzą, jakie mają aktywności, jakie lubią przedmioty, jakie przed nimi egzaminy itd. Jesteśmy zaskoczone, że dziewczynki codziennie bardzo wcześnie wstają. A nam się wydawało, że nasze wstawanie na mszę świętą o 5.40 to duży wyczyn!

 

Poniżej plan dnia w naszej placówce:

4:30 – dziewczyny wstają i biorą prysznic
5:30 – 6:30 – nauka przed pójściem do szkoły i przygotowanie się do lekcji
6:30 -7:00 – sprzątanie w internacie
7:00 – 7:30 – śniadanie,
7:30 – 8:00 – zbiórka w klasach przed zajęciami
8:00- 15:20 – zajęcia/lekcje w szkole z przerwami i lunchem o 13:00
15:3 – 17:30 – czas na naukę, sprzątanie, chwilę odpoczynku i pranie
17:30 – modlitwa w ogrodzie, zazwyczaj różaniec lub koronka do Bożego Miłosierdzia
18:00 – kolacja
19:00 – nauka, a po niej przygotowanie do spania
21:45 – cisza nocna

 

Menu w internacie
Dziewczyny codziennie jedzą potrawę z kukurydzy i fasoli na lunch lub kolację. Rano piją owsiankę, oprócz czwartków i niedziel, wtedy jest herbata i herbatniki. Wieczorem dostają ryż z warzywami, a w niedzielę ryż z mięsem. W środę mogą kupić samosy (potrawa kuchni indyjskiej, przekąska w postaci trójkątnego pierożka smażonego na głębokim oleju) nadziewane kassawą (maniok jadalny, korzeń) lub innymi warzywami. W sobotę dziewczyny mogą kupić w sklepiku szkolnym napoje (cola, sprite, fanta, soki, woda) oraz słodycze (ciastka, herbatniki) i chipsy.

 

Od piątku do niedzieli czyli weekend w internacie
W piątki o 17:00 jest msza święta w szkole. Po mszy dziewczyny mają czas wolny. W soboty też zdarzają się zajęcia czy konsultacje z nauczycielami. Zazwyczaj jednak mogą iść na zakupy w sklepiku lub spędzić czas, jak chcą. W niedziele mają mszę świętą w auli szkoły o 7:30. Teraz po mszy świętej przygotowują się do zakończenia roku szkolnego. W szkolnej auli jest telewizor, ale… zamknięty na kłódkę. Dziewczyny mogą oglądać filmy tylko w wyznaczone dni, zwykle w niedziele, czasem w piątki i soboty.

 

Dalej robimy różańce
Kolejnego dnia jesteśmy umówione z dziewczynami na naukę robienia różańców. Przybyło sporo chętnych 🙂

 

 

Część czwarta – Ośrodek dla trędowatych w Maji ya Chai

 

Jednym z naszych zadań misyjnych jest odwiedzanie placówek na terenie diecezji Arusha. Dzisiaj udajemy się do ośrodka dla trędowatych w miejscowości Maji ya Chai, która znajduje się około 30 minut jazdy samochodem od naszej stałej placówki. Czekamy już od rana w dużym napięciu na kierowcę, który ma nas tam zawieźć. Nigdy nie byłyśmy w takim miejscu i nie wiemy, czego się spodziewać. Trochę się obawiamy, nie tyle zarażenia, co tego, że nie będziemy wiedziały, jak się zachować, co powiedzieć tym ludziom… Nie mamy pewności, czy ich zobaczymy, a jeśli będzie to możliwe, to w jakim będą stanie… To jest zawsze trudne, gdy się widzi cierpienie drugiego człowieka.

Około południa docieramy na miejsce. Ośrodek jest prowadzony przez Siostry Misjonarki Krwi Chrystusa CPS – zgromadzenie założone przez opata trapistów Franciszka Pfannera. Nazywając je Misjonarkami Krwi Chrystusa, ich założyciel chciał, aby całkowicie poświęciły się służbie odkupieńczej miłości Chrystusa, aby uczynić Drogocenną Krew Chrystusa owocną dla wszystkich.
Na drzwiach wejściowych do domu trędowatych widnieje bardzo wymowna modlitwa:

 

O Panie Jezu Chryste pobłogosław ten dom i wszystkich, którzy tu mieszkają i okryj ich swą Drogocenną Krwią.

Modlitwa jest zapisana w dwóch językach: angielskim i suahili.

 

Siostry mają w ośrodku 20 podopiecznych, kobiety i mężczyzn. Jedna z trzech sióstr tu pracujących oprowadza nas po budynku. Pokazuje, jak mieszkają chorzy, gdzie mają kaplicę, gdzie jedzą i gdzie się wspólnie spotykają. Mówi nam, że wszyscy się tu lubią, bo wiedzą, że mają tylko siebie.
Osoby leczone w ośrodku są wyniszczone przez trąd – często brakuje im dłoni lub stóp albo są niewidome. Kilkoro z nich jeździ na wózkach, niektórzy poruszają się o kulach. Choć nie można im zaproponować robótek ręcznych i manualnych, bo nie mają dłoni, czytania, bo często są niewidomi, lub spacerów, bo nie mają stóp, to bardzo lubią rozmawiać i chcą być wysłuchani. To ludzie, którzy cierpią podwójnie – z powodu choroby i wykluczenia. Rodziny ich porzuciły, a społeczeństwo wyrzekło. To bardzo smutne i trudne dla nich, i dla nas.

 

Kiedy wchodzimy do ich domu, w którym są chciani, to pomimo cierpienia, którego doświadczają, witają nas bardzo serdecznie, machają do nas, uśmiechają się. Cieszą się, że mają gości, że ktoś ich odwiedził i okazał zainteresowanie. Siostry bardzo dbają o swoich podopiecznych, by nie brakowało im niczego: zapewniają opiekę medyczną, rozmawiają, karmią i robią wiele innych rzeczy, o których jeszcze nie wiemy. W opiece nad chorymi pomaga siostrom młoda pielęgniarka, która u nich pracuje. Do jej zadań należy m.in. opatrywanie ran, podawanie leków, karmienie i ubieranie. To bardzo skromna dziewczyna, mówiąca tylko w języku suahili, tak jak jej podopieczni.
To było dla nas bardzo niezwykłe spotkanie, nigdy go nie zapomnimy!

 

Trąd – podstawowe informacje:
Trąd (łac. lepra) to przewlekła choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Mycobacterium leprae lub Mycobacterium lepromatosis. Chociaż kojarzy się z dawnymi czasami, występuje nadal, ale znacznie rzadziej.

 

Przebieg choroby:

1. Początek choroby:
• Zakażenie trądem rozwija się powoli – od zakażenia do pojawienia się objawów może minąć od kilku miesięcy do nawet 20 lat.
• Wczesne objawy to zmiany skórne, takie jak plamy o jaśniejszym kolorze lub zaczerwienienia, które nie odczuwają bólu ani dotyku, co jest wynikiem uszkodzenia nerwów. W miarę postępu choroby zmiany te się rozprzestrzeniają.

2. Objawy i przebieg:

• Trąd atakuje przede wszystkim skórę, układ nerwowy (głównie nerwy obwodowe), błony śluzowe górnych dróg oddechowych i oczy.
• Typowe objawy to znieczulenie w miejscach zmian skórnych (brak odczuwania bólu, temperatury i dotyku), osłabienie mięśni i deformacje kończyn.
• Z czasem, jeśli nie jest leczony, prowadzi do trwałych deformacji, zwłaszcza rąk, nóg i twarzy. Niekiedy dochodzi do utraty palców czy deformacji nosa.

Jak cierpią osoby chore na trąd?
• Fizycznie: Trąd może powodować poważne uszkodzenia nerwów, co prowadzi do osłabienia, paraliżu, a także bolesnych i nieodwracalnych deformacji. Utrata czucia w kończynach może skutkować niezamierzonymi urazami, oparzeniami czy infekcjami, co dodatkowo pogarsza stan pacjenta.
• Psychicznie i społecznie: Chorym często towarzyszy stygmatyzacja, wykluczenie społeczne i izolacja, co może prowadzić do problemów psychicznych, jak depresja i poczucie osamotnienia. Wiele osób z trądem żyje w strachu przed odrzuceniem przez rodzinę i społeczność.

Jak dochodzi do zakażenia?
• Trąd przenosi się głównie drogą kropelkową, poprzez wydzieliny z nosa i ust osoby zakażonej, która nie była jeszcze leczona. Mimo to zakaźność trądu jest stosunkowo niska – kontakt musi być długotrwały, aby doszło do przeniesienia bakterii.
• Nie wszyscy, którzy zostaną narażeni na kontakt z Mycobacterium leprae, zachorują. Wielu ludzi ma wrodzoną odporność na trąd.

Leczenie:
• Trąd jest całkowicie uleczalny dzięki terapii wielolekowej (MDT – multidrug therapy), która od lat 80. XX wieku jest dostępna za darmo na całym świecie.
• Leczenie trwa od 6 do 12 miesięcy, a kombinacja antybiotyków (dapsone, rifampicyna, klofazymina) skutecznie eliminuje bakterie i zapobiega dalszym uszkodzeniom.
• Po rozpoczęciu leczenia pacjenci przestają być zakaźni, co oznacza, że chorzy poddani leczeniu nie zarażają innych.

Strach i wykluczenie społeczne:
• Ludzie boją się trędowatych głównie z powodu historycznych przekonań o zakaźności i deformacjach, które były widoczne u osób nieleczonych. Przez wieki trąd uważano za przekleństwo lub karę boską, co nasilało uprzedzenia.
• W przeszłości chorzy na trąd byli izolowani w koloniach trędowatych, co jeszcze bardziej pogłębiało stygmatyzację. Obecnie, choć dostępne jest skuteczne leczenie, w niektórych rejonach świata uprzedzenia i strach wciąż są żywe.

Obecna sytuacja na świecie:
• Dzięki skutecznemu leczeniu liczba nowych przypadków trądu znacznie spadła, ale choroba wciąż występuje, szczególnie w krajach tropikalnych i rozwijających się, takich jak Indie, Brazylia i Indonezja.
• Według danych WHO w 2021 roku zarejestrowano około 140 000 nowych przypadków trądu na całym świecie.
• Większość nowych zachorowań występuje w rejonach ubogich, o ograniczonym dostępie do opieki zdrowotnej.

 

Mimo że trąd jest dziś znacznie mniej groźny niż w przeszłości, a dzięki leczeniu choroba jest w pełni uleczalna, wciąż wywołuje lęk i wykluczenie. Głównym wyzwaniem pozostaje walka ze stygmatyzacją i zapewnienie szerokiego dostępu do terapii w biedniejszych regionach.

 

 

Część piąta – Tengeru

 

Dzień rozpoczynamy mszą świętą o 6.30 w nowicjacie. Po śniadaniu czekamy niecierpliwie na kierowcę, który zabiera nas do wikariusza generalnego, ojca Tengesa. Tam dołącza do nas ksiądz i ruszamy, bo dziś nadszedł bardzo ważny moment pobytu w Tanzanii. Jedziemy do Tengeru, żeby przejść po śladach polskich wygnańców, którzy z Syberii przebyli szlak armii gen. Andersa, by w 1942 roku osiąść w polskich osadach w Afryce Wschodniej. Tengeru, po latach głodu, chłodu i tułaczki przez Azję, stało się dla nich domem. Z piekła trafili do raju pełnego wspaniałej przyrody, owoców i warzyw, ale przede wszystkim życzliwych ludzi, którzy podzielili się z nimi tym, co mieli, i ugościli tułaczy w swoich skromnych domach.

Tengeru to maleńka miejscowość niedaleko Arushy. Jeśli się nie wie, gdzie skręcić, to łatwo przegapić zjazd z głównej drogi. Polska osada po zakończeniu wojny została przekazana państwu i przekształcona w działający do dziś college rolniczy. Pierwszy rzut oka na budynki od razu przywodzi na myśl Polskę. W pierwszej kolejności chcemy zobaczyć cmentarz. Samochód wiezie nas przez las bardzo wyboistymi drogami. Na jednym z drzew widzimy biało-czerwoną strzałkę wskazującą kierunek z napisem w języku angielskim. Jedziemy dalej, a po dłuższej chwili naszym oczom ukazuje się kamień z informacją, że to Cmentarz Wygnańców Polskich. Na kamieniu widnieją też znaki trzech wyznań: katolickiego, prawosławnego i mojżeszowego.

 

Wjeżdżamy w pięknie utrzymaną i obsadzoną kwiatami aleję, świeci słońce, jest pięknie. Po chwili mijamy mały domek, z którego wychodzi Joseph. Joseph od 2001 roku opiekuje się cmentarzem, spełniając tym samym ostatnie życzenie swojego ojca, który nakazał mu dbać o to miejsce i o pamięć o ludziach, którzy spoczywają na cmentarzu, i o ich trudnej historii. Nasz przewodnik otwiera bramę, a my widzimy niewielki i skromny, ale jakże piękny cmentarz. Emocje są ogromne. Tymczasem Joseph od razu zabiera nas do izby pamięci, gdzie tutejszym zwyczajem wpisujemy się do księgi gości i ruszamy w historyczną podróż opisaną na tablicach i ilustrowaną archiwalnymi zdjęciami. Łzy same cisną się do oczu, bo to niby tak odległa, a jednak niesamowicie bliska nam historia – znana z opowiadań dziadków, którzy cudem uniknęli wywózki na Syberię i podzielenia losów tysięcy rodaków.

Rozmawiamy chwilę z Josephem. Opowiada, jak jego ojciec przyjmował polskich wygnańców w Tengeru, jak nadzorował ich obóz, jak razem zgodnie żyli na afrykańskiej ziemi. Po zamknięciu obozu żegnał Polaków opuszczających Afrykę i pracował w college’u, a potem na łożu śmierci zobowiązał syna do kontynuowania swojego dzieła. Dowiedziałyśmy się też, że Joseph ma już swojego następcę – też syna, który chętnie przejmie od niego to zadanie.

Z izby pamięci wychodzimy na ścieżki cmentarza, by choć przez chwilę pobyć na „polskiej ziemi” tak daleko od domu. Odnajdujemy grób Edwarda Wójtowicza, który po wojnie pozostał w Tanzanii i zmarł w 2015 roku. Ostatnia pochowana na cmentarzu osoba to pani Krystyna Władysława Alexiou, Polka urodzona już w Tengeru, która wraz z mężem Grekiem mieszkała w Arushy. Zapraszamy Josepha i naszych towarzyszy podróży, a zarazem przewodników, do wspólnej modlitwy po polsku. Chociaż nie rozumieją naszego języka, chętnie włączają się w modlitwę. Jeszcze tylko pamiątkowe zdjęcie przed bramą i ruszamy dalej, ale emocje i wzruszenie jeszcze długo nam towarzyszą.

W planach mamy też krótką wizytę w kościele wybudowanym przez Polaków. Niestety, od czasu otwarcia nowej parafii, nie modlą się już w nim katolicy. Kościół obecnie wykorzystywany jest przez wspólnoty protestanckie. Wracamy do samochodu i ruszamy w powrotną drogę przez las.

 

Ale to jeszcze nie koniec naszej wyprawy. Jedziemy do domu polskiego, który pozostaje pod opieką sióstr Pallotynek. W czasie działania polskiego obozu był to klub, gdzie się spotykali Polacy – mogli się tu bawić, zrelaksować czy po prostu spotkać z przyjaciółmi. A wiemy już, z poznanej do tej pory historii polskiej osady, że prowadzili bogate życie kulturalne, wystawiali sztuki teatralne, a nawet wydawali polskie gazety. Daleko od rodzinnego kraju potrafili się zorganizować i stworzyć namiastkę ojczyzny dla siebie, i dla dzieci, a w szczególności dla sierot.

 

Docieramy na miejsce, gdzie witają nas siostry. Księża korzystają z ich gościnności i postanawiają chwilę odpocząć, a siostry Genoveva i Anna zabierają nas szlakiem historii. Pokazują wybudowane przez Polaków budynki, oprowadzają po pokojach, pokazują zrobione rękoma naszych rodaków drzwi, okucia, szafy. Teraz w tym miejscu prowadzą centrum formacji dla liderów wspólnot katolickich. Jednak warunki są bardzo skromne, nawet jak na tutejsze standardy. Dom wymaga remontu, a najbardziej zabezpieczenia przed wężami, które uprzykrzają życie, wpełzając do środka różnymi dziurami. Najlepszym rozwiązaniem byłby remont generalny i utworzenie w tym budynku muzeum, do którego przeniesione mogłyby być pamiątki po Polakach, obecnie przechowywane przez diecezję.

 

Pallotyńska Fundacja Misyjna Salvatti.pl ma w planach przeprowadzenie remontu i budowę nowego domu zakonnego, w którym znajdzie się też miejsce na zakwaterowanie przybywających do centrum liderów wspólnot katolickich, spotykających się tam osób dotkniętych HIV/AIDS, czy młodzieży przybywającej na rekolekcje i warsztaty. Na szczęście Polacy w kraju i za granicą interesują się historią i chętnie wsparli zbiórkę n rzecz tego centrum w Tengeru. Dzięki temu już w listopadzie przyjadą do sióstr architekci wolontariusze, by dopracować niezbędne projekty.

 

Po zwiedzeniu całego gospodarstwa (bo siostry prowadzą też ogród i hodują zwierzęta, wody im na szczęście nie brakuje) stoimy chwilę i podziwiamy ogromne drzewo awokadowca, zasadzone przez Polaków wiele lat temu. To taki niemy i piękny świadek historii! Zbliża się pora lunchu, więc wracamy do budynku. Po posiłku jeszcze chwila rozmowy, obowiązkowe zdjęcia pamiątkowe i wracamy do Chekereni. Albo tylko tak nam się wydaje, bo jeszcze przed nami wycieczka po Arushy. Najpierw odwozimy księdza wikariusza do jego parafii, następnie podróżującego z nami księdza, a potem niespodzianka – siostra Ernestina, pallotynka, zabiera nas do radia, w którym pracuje. Poznajemy wszystkich obecnych w pracy członków załogi i zwiedzamy studia, z których 24 godziny na dobę nadawany jest katolicki program. W głównym studio wszystko w kolorach bieli i czerwieni – Ciała i Krwi Chrystusa. To radio diecezjalne i tak zadecydował biskup. Po wizycie sympatyczna pani redaktor stacji odprowadza nas do samochodu, a siostra zostaje w pracy. Wracamy do Chekereni z naszym niezawodnym kierowcą. Jesteśmy zmęczone, ale bardzo wdzięczne za ten niesamowicie wzruszający dzień.

 

 

Część szósta – sierociniec Canaan

 

Kolejny dzień zaczynamy jak zwykle mszą świętą o 6.30 w kościele parafialnym, ale ze świadomością, że za chwilę ruszymy na misyjny szlak, by poznawać nowych ludzi i ich codzienne zmagania. O 9.30 wsiadamy do diecezjalnego jeepa i nasz ulubiony kierowca, George, wiezie nas do kurii. Tam zabieramy siostrę Grace i… w drogę! Jeszcze ostatni rzut oka na zupełnie europejskie centrum handlowe, które – jak mówi siostra – wieczorami tętni życiem, ale głównie za sprawą turystów, nie lokalnych mieszkańców, i opuszczamy Arushę.

 

Przez chwilę podziwiamy zmieniający się za szybą krajobraz. Po kilkunastu kilometrach skręcamy z głównej asfaltowej drogi i całkiem dobrą gruntową drogą dojeżdżamy do Canaan – sierocińca dla dzieci dotkniętych HIV/AIDS. Mijamy ładny dom z logo sierocińca i jedziemy w dół, w stronę kolejnych zabudowań i ogrodu. Gdy tylko wysiadamy z samochodu, wita nas pięknie uśmiechnięty mężczyzna. To Alex Lengeju, dyrektor ośrodka, który zabiera nas do swojego biura, by tam opowiedzieć nam o sierocińcu.

 

Ośrodek powstał 11 lat temu, żeby otoczyć opieką chore dzieci i sieroty, których rodzice zmarli z powodu HIV/AIDS. Obecnie w ośrodku mieszka 52 dzieci: 27 chłopców i 25 dziewczynek. Wśród nich 26 jest nosicielami wirusa HIV. Dwójkę najmłodszych dzieci spotykamy po chwili, bo dwulatek jest za mały, by chodzić do szkoły, a pięciolatek miał drobny wypadek i się skaleczył. Pan Alex tłumaczy nam, że dzieci przybywające do ośrodka są diagnozowane w szpitalu pod kątem nosicielstwa wirusa HIV, a te z wynikiem pozytywnym również pod kątem stanu układu odpornościowego (CD4) i ilości wirusa we krwi (viral load). Ilość wirusa powyżej 1000 jednostek to zła diagnoza. Najcięższy przypadek, jaki odnotował ośrodek, to 300 000 jednostek na początku. Ponieważ w ośrodku dzieci zaczynają brać leki i dostają dobrej jakości jedzenie, szybko stają na nogi, a ilość wirusa we krwi spada poniżej poziomu wykrywalności. Nie znaczy to, że dzieci nie mają HIV, nadal są nosicielami, ale są zdrowe i ich szanse na długie życie rosną. Jednak leki muszą przyjmować codziennie do końca życia. Na szczęście leki na HIV, jak również na gruźlicę, są sponsorowane przez rząd tanzański przy znacznym udziale rządu amerykańskiego.

 

 

Dyrektor opowiada nam też o projektach, które prowadzi w ośrodku. Zaczynamy od wody, bo bardzo nas interesuje, jak ludzie w różnych częściach diecezji radzą sobie z jej brakiem. Pan Alex ma na to swoje sposoby. W powstałym już betonowym zbiorniku zmieści się 300 000 litrów wody. W planach jest kolejny zbiornik, już nie betonowy, żeby obniżyć koszty. Do konstrukcji będzie wykorzystana folia, a do utrzymania wody wolnej od bakterii i zanieczyszczeń zostanie użyty olej roślinny, który na powierzchni wody stworzy warstwę ochronną. Wodę będzie można wypompować, wtedy się natleni i będzie zdatna do użytku. Ponadto w ośrodku zbiera się deszczówkę; jest też staw rybny, który stanowi rezerwuar wody do podlewania upraw po odłowieniu ryb. Wszystkie zbiorniki mają docelowo pomieścić milion litrów wody. Tyle, by wystarczyło dla ludzi, zwierząt i roślin. A już dziś do podlewania ogrodu wykorzystywana jest oczyszczona woda ściekowa z ośrodka.

 

Po dłużej rozmowie idziemy do ogrodu i na farmę. Najpierw zaglądamy do świń, które trzymane są w dużych boksach wypełnionych piaskiem. Wyglądają na zadowolone . Świnie hodowane są na mięso i będą sprzedawane do sklepów, jak tylko pan Alex kupi sprzęt rzeźniczy. Niedaleko widzimy też kilka kur. W ośrodku uprawia się warzywa, które wystarczają na potrzeby sierocińca. Kupuje się tylko to, czego nie ma w warzywniku. Ogród jest piękny, przemyślany i bardzo zadbany. W jego utrzymaniu pomagają wszyscy pracownicy oraz dzieci.

 

Z ogrodu przechodzimy do zabudowań dla krów. Krowy też mają tutaj dobre warunki, są zadbane i wszystkie cielne, więc niedługo będzie dużo mleka. A obora to cały kompleks, bo oprócz mleka krowy „dają” też biogaz do kuchni i nawóz do ogrodu. Wszystko przetwarzane jest na miejscu i transportowane do odpowiednich zbiorników. Jest też specjalny worek na biogaz, który wygląda jak ogromna poduszka. Śladem biogazu idziemy do kuchni, gdzie panie przygotowują posiłek. Część kuchni opalana jest biogazem, część drewnem. Dlatego w planach jest zwiększenie stada krów z 8 do 15, żeby można było zrezygnować z drewna i odmalować osmoloną kuchnię. Powiększana jest też jadalnia, bo ośrodek planuje przyjęcie kolejnych dzieci.

 

Teraz przechodzimy do pomieszczeń dla chłopców i dziewcząt. Wszędzie trwają remonty: popękane podłogi są skuwane i wykładane płytkami, na podwórku wykładana jest kostka brukowa. Przed pokojem dziewczynek jest dużo kwiatów, którymi chętnie zajmują się one same. W dziewczęcym pomieszczeniu panuje porządek, ubrania są ładnie poukładane w szafach. Mieszkańcy nie tylko układają swoje ubrania, sami też piorą wszystko ręcznie. Dzieci szybko rosną i wyrastają z tego, co jest, więc potrzeby w tym zakresie są duże. Na nasze pytanie, czy wolontariusze mogliby przywieźć coś nowego, pada odpowiedź twierdząca. Ale okazuje się, że pomagają też życzliwi sąsiedzi.

 

W budynku znajduje się tymczasowa biblioteka, która będzie przeniesiona do nowego pomieszczenia w przyszłym roku. Kolejny pokój należy do pielęgniarki. Znajduje się w nim m.in. szpitalne łóżko dla dziecka, jeśli poczułoby się źle i wymagało obserwacji w nocy. Na szczęście nie dzieje się to często. Dzieci są w tak dobrej formie, że na badania do szpitala jeżdżą tylko raz na 6 miesięcy.

 

Ruszamy dalej, by zobaczyć, jak się tu uprawia rośliny na paszę dla zwierząt oraz jak wyglądają zbiorniki do produkcji kiszonki. A już za chwilę docieramy do stawów rybnych. Wszyscy czekają na deszcz, żeby móc napełnić zbiorniki wodą deszczową i zarybić stawy. Ryby szybko rosną, dzięki czemu będzie je można zaserwować do jedzenia dzieciom, a część przeznaczyć do sprzedaży.

 

Ale to nie koniec oglądania. Kompletnym zaskoczeniem dla nas jest znajdująca się tu farma czarnych much wojowników! Ich larwy to wspaniałe źródło białka dla ryb, krów, świń i kur, a także dla ludzi. Mimo że owady są źródłem pożywienia dla ludzi i zwierząt na całym świecie, dla nas, Polek, to jednak egzotyka. Można by je co najwyżej potraktować jako przynętę wędkarską. Jednak kiedy pan Alex opisuje, że to bardzo czyste muchy, zupełnie inne od domowych, i że usuwają bakterie lepiej niż zmywanie ręczne, to przypominam sobie, że larwy much mogą też służyć do oczyszczania trudno gojących się ran, ale pozostawiam tę informację dla siebie. Larwami i muchami zajmuje się bardzo miła pani, która jest też nauczycielką dzieciaków. Tu wszyscy pracują razem i robią to, co akurat jest do zrobienia. To naprawdę świetnie zgrany zespół!

 

Okazuje się, że sierociniec i gospodarstwo to nie wszystko. Pan Alex buduje jeszcze stacje drogi krzyżowej. Zaczyna się ona przed pierwszym budynkiem i ciągnie pod górę przez dwa kilometry. W drodze na szczyt towarzyszy nam stado perlic, ptaków wielkości kur, które z uporem godnym lepszej sprawy biegną przed samochodem, jakby co najmniej trenowały przed olimpiadą. Dopiero na samej górze wpadają na pomysł odlotu na najbliższe drzewo. No cóż, lepiej późno niż wcale.

 

Na szczycie przy stacji XII powstaje kaplica. Sam architekt diecezjalny pokazuje nam projekt. Będzie piękna, w cudownym miejscu z niesamowitymi widokami. Stacja XIV stanie przy malutkim cmentarzu, na którym spoczywają trzej lokalni księża. To wzgórze już dziś jest celem pielgrzymek, zwłaszcza w okresie Wielkiego Postu. Gotowa droga krzyżowa będzie radością dla pielgrzymów, ale też źródłem dochodu dla sierocińca. Okazuje się, że ksiądz Jerzy Limanówka dołożył cegiełkę do jej budowy. Potrzeba jeszcze trochę funduszy, a stacje i kaplica staną szybko. Wszyscy mają nadzieję, że już na najbliższy Wielki Post. Pan Alex chciałby też, żeby obrazy do stacji wykonały jego dzieci, które są artystami.

 

Jedziemy w dół zbocza. Obok nas przebiega jakieś zwierzątko wielkości sarny. Patrzymy na rosnące wzdłuż drogi wielkie agawy. Pan Alex opowiada, że fermentowany sok z tej rośliny stosuje na wzmocnienie odporności u dzieci i zwierząt. Już za chwilę się pożegnamy z naszym gospodarzem, ale jesteśmy pełne podziwu, że wspólnie z żoną wychowali i wykształcili swoje dzieci, a teraz troszczą się o 52 innych z sierocińca. I że wszystko w sierocińcu i gospodarstwie jest w stu procentach przemyślane.

 

Dowiedziałyśmy się, że pan Alex jest weterynarzem i ewangelizatorem. Kiedyś jeden z biskupów (dziś emerytowany) dał mu ziemię pod ośrodek, a on zrobił wszystko, by stworzyć lepszą przyszłość dla dzieci dotkniętych HIV/AIDS. Obecny biskup kontynuuje wsparcie dla ośrodka, a ponieważ dyrektor będzie za niedługo przechodził na emeryturę, znalazł siostry zakonne, które przejmą to dzieło.

 

Pan Alex to niezwykły właściwy człowiek na właściwym miejscu. Cieszymy się, że część naszej zbiórki zostanie przeznaczona na to, co tu stworzył. Z całego serca będziemy też wspierać go modlitwą i mamy nadzieję, że również pracą wolontariuszy i kolejnymi funduszami. Jego życzliwy uśmiech na długo pozostanie w naszej pamięci. Ale żeby jego plany się powiodły, to razem czekamy na deszcz.

 

 

Część siódma – szkoła z internatem w Wasso

 

Dziś nasz pierwszy dzień w nowej placówce – w szkole z internatem w Wasso. Wstajemy o 5.45, żeby udać się z siostrami do oddalonego o około 3 kilometry kościoła na mszę świętą o 6.30. Po mszy zostajemy przedstawione ludziom w kościele, a przy wyjściu witamy się z lokalnym księdzem. Odwiedzamy też drugą placówkę sióstr oblatek w Wasso, które w większości pracują w tutejszym szpitalu. Wracamy do domu na krótkie śniadanie, a potem, żeby nie tracić czasu, ruszamy obejrzeć szkołę.

 

Naprzeciw domu, za ogrodem, jest boisko, na którym widzimy grupę maluchów. Są to uczniowie przedszkola w wieku od 2 do 6 lat, którzy chodzą do trzech grup. Dzieci ćwiczą z nauczycielkami, tańczą i śpiewają piosenki. Dowiadujemy się, że to rozgrzewka przed zajęciami. Witamy się z nimi, siostra nas przedstawia i tak będzie za chwilę w każdej klasie od 1 do 6, i ponownie w przedszkolu.

 

Idziemy na teren szkoły. To spory kawał ziemi, na którym znajduje się kilka budynków. Po drodze spotykamy nauczycieli zebranych przy maszcie, na którym powiewa flaga państwowa. Siostra nas przedstawia i kierujemy się do jej biura. Rozmawiamy po drodze, że nauczyciele w każdym kraju obawiają się gości na swoich lekcjach, ale my nie jesteśmy tu po to, by ich oceniać, tylko żeby im pomóc. W sekretariacie wita nas pracująca tu siostra. Pytamy o zeszyty i podręczniki dla uczniów, bo widzimy spore zapasy na półkach. Okazuje się, że są one wliczone w opłatę za szkołę, bo inaczej rodzice nie kupiliby dzieciom nowych zeszytów. Podręczników też tu nikt nie kupuje. Znajdują się w bibliotece szkolnej, bardzo małej i czekającej na swój budynek. Biblioteka jest naprawdę skromna, rząd nie funduje książek do szkół prywatnych, siostry kupują więc tylko podręczniki.

Zresztą dzieci nie mają nawyku czytania. Siostry starają się to zmienić, w czym na pewno pomogłyby im pomóc nowe książki dostosowane do wieku dzieciaków. Pomoce naukowe nauczyciele też wykonują ręcznie sami, bo nie mają sprzętu: komputerów ani drukarek. Podczas rozmowy w sekretariacie co chwilę przychodzą dzieci, prosząc o zeszyty i długopisy. Wszystko dostają od razu. Pytamy też o wiszące w każdym biurze portrety obecnej pani prezydent i pierwszego czarnoskórego prezydenta Tanzanii. Okazuje się, że te zdjęcia są obowiązkowe. Pani prezydent wisi za urzędującą w biurze osobą, bo ta sprawuje władzę w jej imieniu, a pierwszy prezydent wieszany jest zawsze naprzeciwko. Podobno za nieprzestrzeganie tych zasad grożą kary. Dowiadujemy się też, że w szkole jest 16 nauczycieli.

 

Rodzice chętnie posyłają dzieci do tej placówki i w ogóle do szkół prywatnych, bo poziom edukacji jest tu wyższy, a nauka odbywa się w języku angielskim. Dla porównania: w szkole podstawowej państwowej nauka odbywa się w języku suahili, a na 700 uczniów przypada zaledwie 4 nauczycieli. Język angielski jest dopiero w szkole średniej.

Obowiązek szkolny dla Masajów oznacza często tylko tyle, że przyprowadzają dzieci do szkoły, zostawiają je i mówią nauczycielom, żeby się nimi zajęli. Niektórzy nie płacą czesnego. Nie chcą np. sprzedać krowy, żeby opłacić naukę swojego dziecka. Krowy mają dla nich większą wartością niż edukacja dziecka. Dlatego jest tutaj sporo biednych dzieci. Na szczęście wiele z nich ma zagranicznych sponsorów opłacających ich naukę.

 

Z biura udajemy się kolejno do internatów dla chłopców i dziewcząt. W obu jest po około 50 dzieci, od najmłodszych przedszkolaków do najstarszych. Mieszkają w nich także kobiety, które pilnują dzieci i zajmują się maluchami, które nie są w stanie same zadbać o siebie. Dzieci często pochodzą z daleka i muszą mieszkać w internacie, bo nie dałyby rady codziennie dotrzeć do szkoły. Ich rodzice przyjeżdżają raz w miesiącu w odwiedziny, ale też nie wszyscy. Dlatego inni rodzice nie mogą przywozić dzieciom napojów czy przekąsek, żeby tym nieodwiedzanym nie było przykro. Podobnie jest z mundurkami: wszystkie dzieci chodzą tak samo ubrane, więc nie ma smutku, że ktoś nie ma tego, co koledzy.

 

Dzieci mieszkające blisko docierają do szkoły dwoma autobusami. Dzięki zebranym przez siostrę pieniądzom udało się kupić duży autobus, ale i tak musi on jeździć kilka razy, żeby przywieźć wszystkich chętnych. Siostra chciałaby kupić jeszcze jeden autobus, ale to spory koszt, więc na razie trwa zbiórka.

 

Ale wróćmy do internatów. W obu jest jedna duża sala dla wszystkich dzieci, w której są piętrowe łóżka. Materace dzieci przynoszą swoje. Kilka łóżek służy do składowania walizek z rzeczami i butów. W obu internatach są po trzy toalety i trzy miejsca do mycia. Są również pokoje dla opiekunek, które trzymają też u siebie rzeczy maluchów. W internacie dziewczyn jest stara pralka, która słabo działa. Chyba przy zakupie nie była już pierwszej jakości, a dodatkowo nie pomagają jej brak prądu i wody. Siostra planuje budowę nowych internatów, bo szkoła ma zwiększyć ilość uczniów z 380 do 500, by dać szansę kolejnym dzieciom. Dodatkowo klasy VII mają obowiązek mieszkać w internacie, bo przygotowują się do egzaminów państwowych. Egzaminy państwowe zdają też uczniowie klas IV. Część pieniędzy z naszej zbiórki siostra generalna przeznaczyła na placówkę w Wasso, a siostra dyrektor postanowiła kupić nowe łóżka do internatów. Te będą trzy- a nie dwupiętrowe. Cieszymy się bardzo, że część naszych pieniędzy ze zbiórki w Polsce zostało przeznaczonych właśnie na tę placówkę.

Z internatów przechodzimy do kuchni. Idziemy drogą między dużymi grządkami i polem. Na grządkach tutejsze warzywa kapustne. Pole po zbiorze kukurydzy czeka na porę deszczową i sadzenie fasoli. Siostry często muszą kupować warzywa, bo upraw nie wystarcza na cały rok szkolny. Hodują też krowy, głownie na mleko, żeby można je było dodać do owsianki dla dzieci. Dzieci masajskie są przyzwyczajone do zwierząt i tęsknią za nimi, gdy mieszkają w internacie. Obecność zwierząt w szkole jest więc dla nich namiastką domu. Krowy szkolne mają swojego opiekuna, który przyprowadza je również do ogrodu przed domem sióstr. W ogrodzie spotykamy pana, który przygotowuje grządki pod warzywa. Będą podlewane z dużej betonowej cysterny gromadzącej deszczówkę. Siostry mają tu też urządzenie do mielenia kukurydzy na mąkę.

 

Posiłki przygotowywane są w czterech wielkich kotłach opalanych drewnem w dużej kuchni, w której pracuje trzech kucharzy. Jest tu zamrażarka, w której można przechowywać mięso, jeśli akurat jest. Niestety problemem są, podobnie jak w przypadku pralki, przerwy w dostawach prądu. Dzieci mieszkające w internacie jedzą owsiankę rano, zaraz po wstaniu. Wszystkie inne dostają owsiankę na przerwie około 10:30, a o 13:00 mają przerwę na lunch. Dzieci z internatu jedzą też kolację o 19.00. W menu, oprócz owsianki, są też ugali lub ryż z fasolą lub warzywami i kukurydza z fasolą. Mięso jest jedynie w niedziele. Czasem jest chleb i herbata. Mimo to posiłki są bardzo wartościowe dla dzieci, ponieważ w domach karmione są tylko mlekiem i ugali, więc często brakuje im witamin i chorują. Obok kuchni mieści się duża jadalnia. Nie ma stolików, jedynie plastikowe stołeczki do siedzenia. Najpierw jedzą maluchy, żeby starsze dzieci ich nie przeganiały. Tutaj też ma swoje miejsce pan strażnik, który wita nas w języku masajskim.

 

Przechodzimy do powstającego właśnie budynku administracyjnego, gdzie spotykamy przybyłych do pracy budowlańców. Powstaną tu biura, pokój nauczycielski, pokój socjalny, w którym będzie można przyjąć dziecko, jeśli się źle poczuje. Na szczęście dzieci chorują tu rzadko, w zeszłym roku nie odnotowano żadnego takiego przypadku. Jednak najpierw to miejsce posłuży za przejściowy internat, bo od nowego roku przybędzie sporo dzieci, które będą musiały mieszkać na terenie szkoły. Siostra ma jeszcze trochę pieniędzy, powinno wystarczyć na wykończenie pomieszczenia dla uczniów. W przyszłości chce zbudować nowy internat.

Teraz idziemy odwiedzić wszystkie klasy, przywitać się z nauczycielami i dziećmi, żeby wiedzieli, że jesteśmy tu dla nich i chcemy dowiedzieć się jak najwięcej, żeby jak najlepiej im pomóc. Każda klasa śpiewa albo recytuje coś na powitanie. My krótko opowiadamy im o Polsce, zapewniając, że wrócimy do nich jutro. Największy entuzjazm wywołuje nasze pojawienie się w przedszkolu. Po chwili niepewności tańcom i śpiewom nie ma końca. Wszystkie dzieci patrzą z zaciekawieniem i machają do nas. W drugiej klasie przedszkola siedzi biała dziewczyna. Chwilę pomaga jednemu maluchowi, po czym zabiera się za przeglądanie zeszytu. Okazuje się, że to Iga z Polski. Przyjechała tu jakiś miesiąc temu i jest sponsorką jednej ośmioletniej uczennicy. Mieszka 5 kilometrów stąd i będzie przychodzić na zajęcia jeszcze przez dwa tygodnie. Po południu wraca do swojej fundacji The Mud House Foundation.

 

Dzieci tutaj mogą zacząć naukę w wieku trzech, a czasem już dwóch lat. Niektóre masajskie dzieci przychodzą jednak dopiero do pierwszej klasy podstawówki w wieku 7 lat; wtedy zaczynają uczyć się suahili i angielskiego, bo do tej pory używały tylko języka masajskiego. Na szczęście mają do pomocy nauczycieli ze swojego plemienia, którzy są w stanie się z nimi porozumieć i pomóc w nauce. Dzieci są bardzo zdolne i już w 2-3 klasie świetnie radzą sobie z językiem angielskim.

 

Kończymy wizytę w klasach i rozmawiamy jeszcze chwilę z siostrą. Opowiada nam, że część dziewczynek ze szkoły, których rodziców stać na opłaty, idzie do szkoły średniej do sióstr w Chekereni. Mówi też, że po wprowadzeniu obowiązku szkolnego rząd wysyłał autobusy szkolne, które zabierały dzieci masajskie, również te pasące stada, do szkoły na siłę. Zwierzęta zostawały bez opieki, więc rodzice nakazali dzieciom trzymać się z daleka od dróg. Dziś więcej dzieci chodzi do szkoły, ale wciąż wiele jest zostawionych samym sobie – ze stadami w środku niczego, bez wody i jedzenia. Te w szkole są szczęśliwe, trafiły do raju, bo mają co jeść i gdzie spać. I mogą się uczyć. Jednak te podstawowe dla nas rzeczy to dla wielu z nich nadal nieosiągalne przywileje.

 

Część 8 – Centrum rehabilitacyjne Jana Pawła II w Monduli

 

Miejsce, które dziś odwiedziłyśmy to centrum rehabilitacyjne Jana Pawła II w Monduli. W ośrodku przyjęła nas Eve (Ewa), zastępca dyrektora, która opowiedziała nam o funkcjonowaniu tej placówki. Ośrodek rehabilituje dzieci i dorosłych. Stacjonarnie przebywa w nim 30 osób, które poddawane są zabiegom od 2 tygodni do 3 miesięcy. Na stałe w ośrodku mieszka trójka niepełnosprawnych dzieci – sierot. Eve oprowadza nas po wszystkich budynkach, zaczynając od sali rehabilitacyjnej. Tutaj dzisiaj matki same rehabilitują swoje dzieci. Płacz maluchów roznosi się po na całym budynku. Przywiązane – z naszego punktu widzenia – do prymitywnych sprzętów, które prostują ich stopy (dzieci te mają deformację zwaną „stopą końsko-szpotawą”), muszą znosić ból i cierpienie. Nie spodziewałyśmy się takiego widoku. Chcąc odwrócić ich uwagę, podchodzimy, by się przywitać, podajemy rękę, głaszczemy po twarzy. Dzieci patrzą na nas z zainteresowaniem, ale się nie uśmiechają. Ból jest silniejszy. Smutne matki robią, co im pokazano, mając nadzieję, że to pomoże.

 

Następnie oglądamy pomieszczenia, w których śpią pacjenci, a często i ich rodzice, matka lub ojciec. Spotykamy tam babcię z wnukiem, który miał problemy z chodzeniem. Teraz próbują mu pomóc, by zaczął mówić. Spotykamy też ojca Masaja, którego syn miał krzywą nogę. Złamano mu ją, by ją wyprostować, a teraz będą czekać 8 tygodni, aż się wszystko pozrasta, by rozpocząć rehabilitację. W kolejnym pomieszczeniu spotykamy dziewczynkę, której także w ten sposób wyprostowano nogę. Podobno po operacji płacze nocami z bólu.
Na tarasie spotykamy około dziewięcioletniego chłopca, który w ośrodku jest od czterech lat. Ma porażenie mózgowe i jest na wózku. Uśmiecha się szeroko, gdy go głaszczmy po buzi. Chłopiec jest sierotą – nie ma nikogo, albo, jak mówi Eve, ktoś się go pozbył, bo chore dziecko to koszty i problem. W kolejnym pomieszczeniu spotykamy dziewczynkę, też sierotę, z porażeniem mózgowym. Jest zadbana, najedzona i ubrana, ale leży tam sama. Nie ma mamy ani taty, którzy by jej towarzyszyli w rehabilitacji. To dla nas trudne doświadczenie – zobaczyć tyle bólu i cierpienia dzieci.
Ośrodek ma kilka budynków, w tym sale rehabilitacyjne (praktycznie niewyposażone), kuchnię, jadalnię, plac zabaw, bo jest tutaj także przedszkole, oraz budynki administracyjne. Zajmuje bardzo ładny i dość duży teren. Wkoło pięknie kwitną na fioletowo jakarandy mimozolistne, uważne za jedne z najpiękniejszych drzew strefy tropikalnej i subtropikalnej.

Przyjechałyśmy do ośrodka akurat w czasie, gdy pacjenci się zmieniają. Niedługo przyjedzie inny turnus, więc nie zastajemy tu wiele osób. Eve mówi nam, że ośrodek chętnie przyjmie wolontariuszy: rehabilitantów i fizjoterapeutów. Według nas przydałby się też sprzęt z prawdziwego zdarzenia, by dzieci nie były rehabilitowane na kocach rozłożonych na podłodze oraz dobrze byłoby kupić wyposażenie dla przedszkola, nowe zabawki, maskotki i inne pomoce edukacyjne. W ośrodku jest także pracownia, w której przygotowuje się protezy na nóżki – indywidualnie dla każdego dziecka. Ludzie robią tutaj dla niepełnosprawnych bardzo wiele, jednak ośrodek różni się bardzo od tych, które znamy z Polski.

 

Na ulotce Centrum Rehabilitacyjnego im. Jana Pawła II można przeczytać:

 

Pomagamy ludziom z niepełnosprawnościami przejść z biernej egzystencji do życia o dużym znaczeniu.
Idea pomocy ludziom z niepełnosprawnościami zrodziła się w latach 90. XX wieku, kiedy zdaliśmy sobie sprawę z tego, że wielu z nich nie chce już tylko biernie egzystować z dnia na dzień, ale chcą wieść ubogacające i aktywne życie. Został zapoczątkowany projekt zapewnienia rehabilitacji osobom żyjącym z niepełnosprawnościami. W 1999 roku oficjalnie otwarto Centrum Rehabilitacji w Monduli.

Wizja: Boża rodzina żyjąca zgodnie z Ewangelią

Misja: Poprawa jakości życia ludzi z niepełnosprawnościami w katolickiej diecezji Arusha poprzez zapewnienie holistycznej rehabilitacji w zgodzie z wartościami ewangelicznymi.

 

Zmieniając marzenia w rzeczywistość
Centrum Rehabilitacyjne im. Jana Pawła II jest organizacją pracującą od 1990 roku na rzecz dzieci, młodzieży i dorosłych z różnymi rodzajami niepełnosprawności – głównie z tymi z niepełnosprawnościami fizycznymi, porażeniem mózgowym, urazami rdzenia kręgowego, opóźnieniami w rozwoju, opóźnieniami w rozwoju mowy i wielokierunkowymi niepełnosprawnościami.
W Centrum Rehabilitacyjnym im. Jana Pawła II jesteśmy zobowiązani do:
– zwiększenia pewności siebie i produktywności ludzi z niepełnosprawnościami;
– integracji na różnych poziomach społecznych;
– uzdalniania ludzi z niepełnosprawnościami do samowystarczalności i dawania im siły.

Nasze usługi
Zrobiliśmy wszystko, by nasze cele zamienić w program, który pomoże nam je zrealizować. Oto niektóre z nich:
– opieka pielęgniarska – pielęgniarki wspomagają osoby z niepełnosprawnościami w dbaniu o podstawowe potrzeby fizjologiczne, odpowiednie odżywianie, ćwiczenia i dbanie o siebie, udzielają pomocy psychologicznej oraz doradzają pacjentom i ich rodzinom;
– kliniki wyjazdowe – program klinik wyjazdowych zapoczątkowano, by zbudować świadomość w społecznościach lokalnych i zapewnić odpowiednie wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami w obszarach oddalonych od centrum i z limitowanym dostępem do ośrodków zdrowia. Program ten ma również na celu przygotowanie społeczności lokalnych do dbania o ich niepełnosprawnych członków;
– fizjoterapia – fizjoterapeuci zapewniają pacjentom ośrodka terapię skoncentrowaną na promowaniu mobilności, poprawie funkcjonowania, jakości życia i możliwości ruchowych. Osiągają to poprzez badania fizykalne, diagnozowanie, terapie manualne i sprawdzanie postępów terapii;
– tygodnie intensywnej terapii – oferujemy comiesięczne dwutygodniowe sesje terapeutyczne dla dzieci z porażeniem mózgowym i opóźnieniem w rozwoju. Mają one na celu poprawienie ich kondycji fizycznej. Rodzice są uczeni podstawowych ćwiczeń, które mogą sami wykonywać z dziećmi;
– klinika stopy końsko-szpotawej – zapewniamy terapię dla dzieci z wrodzoną deformacją stóp dwa razy w tygodniu. Mamy zespół ekspertów wyspecjalizowanych do korekcji tej wady.
Wszystkie powyższe usługi zapewniamy w konsultacji z certyfikowanymi specjalistami medycznymi spoza naszego centrum.

 

Skierowania na operacje i zabiegi medyczne
Zapewniamy osobom z niepełnosprawnościami skierowania do specjalistycznych ośrodków, jeżeli nie mamy w ofercie niezbędnych zabiegów. Nasze centrum współpracuje ze szpitalami w rejonie Arushy i poza nim w kwestii diagnozowania klinicznego i operacji korekcyjnych.

 

Protetyka i ortotyka (protezowanie i ortezowanie)
Protetycy i ortopedzi zapewniają obsługę w zakresie doboru, wykonania i dopasowania protez kończyn oraz nauki korzystania z nich w celu poprawienia mobilności osób z niepełnosprawnościami. Protezy pełnią nieodzowną rolę w poprawie codziennej aktywności i redukują komplikacje w życiu osób z niepełnosprawnościami.

 

Pracownicy socjalni
W centrum pełnią rolę adwokatów osób z niepełnosprawnościami i mają za zadanie stworzenie świadomości w społeczności lokalnej co do ich trudności codziennych, ale też ich praw. Oferują też sesje psychoterapeutycze, prowadzą szacowanie potrzeb i współpracują z innymi specjalistami w celu zapewnienia wsparcia pacjentom.

 

Inkluzywne przedszkole
Przedszkole zapewnia edukację dzieciom z niepełnosprawnościami, które są pacjentami ośrodka, jak również dzieciom z okolicznych wiosek. Po rehabilitacji dzieci z niepełnosprawnościami otrzymują wsparcie edukacyjne w postaci szkół specjalnych lub centrów edukacji zawodowej.

 

Jak możesz pomóc?
– zaangażowaniem w pracę z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi z niepełnosprawnościami,
– zaprojektowaniem i/lub poprowadzeniem programów specjalnych dla naszych dzieci,
– budowaniem naszej organizacji poprzez zaangażowanie w komitety i zespoły zadaniowe,
– zbierając fundusze poprzez udział w różnych eventach.
Wszystkie nasze marzenia mogą się urzeczywistnić, jeśli będziemy mieć odwagę i wsparcie w ich realizacji. Mamy nadzieję, że będziesz marzyć razem z nami…

 

 

Część 9 – szpital w Wasso

 

Siostry oblatki ze wspólnoty „Betlejem” przy szpitalu w Wasso zaprosiły nas dziś na obiad. Siostra Agnes zabrała nas tam po 13.00. Po przyjeździe witałyśmy się z pojawiającymi się w domu siostrami, aż przyszedł czas na posiłek. Pomodliłyśmy się po polsku i zaczęłyśmy kolejną ciekawą i otwierającą nam oczy rozmowę o Masajach. Wszystkie siostry ze wspólnoty pracują w szpitalu np. jako położne, jest też siostra laborantka, farmaceutka, fizjoterapeutka i księgowa. Szpital był kiedyś państwowy, ale rząd wybudował nowe szpitale w okolicy, żeby lokalni mieszkańcy – głównie Masajowie – mieli bliżej do ośrodków zdrowia, więc szpital w Wasso stał się własnością diecezji. Z tego powodu nie dostaje wsparcia od państwa. Sześć sióstr oblatek stanowi część ponad stuosobowego personelu szpitala.

 

W szpitalu jest 160 łóżek. W tej chwili nie ma pełnego obłożenia, bo pacjenci korzystają też z pobliskich szpitali państwowych. Obecnie największą część pacjentów stanowią kobiety przed porodem i po nim. Są to głównie Masajki, które zdecydowały się rodzić w szpitalu. Jednak wiele kobiet pozostaje w wioskach. Siostra opowiada, że gdy nie było jeszcze tylu szpitali w okolicy, prowadzili klinikę lotniczą – latali niewielkim samolotem do najbardziej niedostępnych wiosek masajskich, do których nie można było dojechać samochodem. System się sprawdzał, bo klinika działała regularnie i możliwe było kontrolowanie postępów leczenie. Niestety, ta forma dotarcia do pacjentów już nie funkcjonuje, pozostają tylko dwie terenowe karetki. Ludzie z wiosek są w stanie dodzwonić się do szpitala i wezwać pomoc, ale tylko wtedy, gdy w okolicy jest zasięg.

 

Siostra opowiada też, że jest wiele takich przypadków, gdy kobiety umierają przy lub po porodzie. Dzieci trafiają wtedy do rodziny, która często nie potrafi się nimi zająć, i po jakimś czasie wracają niedożywione do szpitala, gdzie umierają. W wiosce karmione są mlekiem krowim, co tylko pogarsza ich stan. Gdy rodzina nie może się zająć maluchami, to nie wiadomo, co z nimi zrobić, bo w całym rejonie nie ma sierocińca. Siostry mówią, że to wielki problem, a sierocińce z okolic Arushy, jak Canaan, są po prostu za daleko. Gdyby siostry znalazły sposób na sfinansowanie wyżywienia dla dzieci i budowy sierocińca, rząd dałby im ziemię. To dla nas duże zaskoczenie, bo w Polsce dzieci mogą znaleźć schronienie choćby w domu dziecka i otrzymać jedzenie dostosowane do ich wieku. Bardzo trudna to rozmowa…

Po skończonym obiedzie siostra przełożona domu, która pracuje w laboratorium, zabiera nas do szpitala. Dołącza do nas druga siostra położna oraz siostra Agnes. Zaczynamy wizytę od poczekalni. To zadaszone pomieszczenie przed szpitalem, bez szyb w oknach i bez drzwi. Stąd kierujemy się do pokoju triażowego, gdzie lekarz decyduje, czy pacjent wymaga hospitalizacji, czy po udzieleniu pomocy może iść do domu. Obok są pokoje dla innych lekarzy badających pacjentów niewymagającym pozostania w szpitalu, pokoje stomatologów, jest pokój do robienia kroplówek i księgowość szpitala. Znajduje się tu również punkt wydawania leków. Stąd przechodzimy do poszczególnych budynków szpitalnych.

 

Najpierw kierujemy się do laboratorium, gdzie „witają” nas dwie lodówki: jedna z krwią do transfuzji, druga z próbkami, które zostaną wysłane do Arushy, bo na miejscu nie ma dostępnych testów. W pokoju obok pracownik laboratorium przygotowuje się do pobrania krwi od małego pacjenta. Przechodzimy do laboratorium hematologii. Tu pracownicy oznaczają poziom CD4 oraz parametry krwi na dwóch urządzeniach. Obok w pracowni bakteriologicznej przeprowadzane są tylko barwienia gram +/-. Siostra ma już przygotowany inkubator do inkubacji kultur bakteryjnych, ale brakuje szalek Petriego, podłoży czy krążków do oznaczania antybiotykooporności. Na razie nie ma funduszy, żeby to wszystko zamówić. W laboratorium biochemii pracownicy oznaczają poziomy minerałów (potas, wapń itd.) oraz sprawdzają obecność genów wirusa u dzieci urodzonych przez matki HIV pozytywne. W laboratorium siostra testuje też próbki pod kątem gruźlicy; widzimy formularz referencyjny na potwierdzenie gruźlicy i trądu w specjalistycznym laboratorium.

 

Przechodzimy dalej do pracowni serologicznej. Tu wykonywane są zestawy do szybkiego oznaczania wirusów zapalenia wątroby (B i C), HIV, syfilisu, Helicobacter pylori czy kryptokoków. Wyniki pozytywne są potwierdzane na miejscu albo wysyłane do innych laboratoriów. Jest tu też pracownia parazytologiczna, ale siostra mówi, że nie ma dużego problemu z pasożytami, jedyny kłopot sprawia bruceloza, wywoływana spożyciem niepasteryzowanego mleka. Natomiast głównym problemem są choroby przenoszone drogą płciową, zwłaszcza że Masajowie mogą wymieniać się żonami, których nikt nie pyta o zdanie, czy chcą pozostać wierne jednemu mężczyźnie.

 

W biegu odwiedzamy jeszcze biuro laboratorium i magazyn sprzętu i odczynników. Dostawy są z Arushy i Dar-es-Salaam (ok. 400 km), ale tylko wtedy, gdy są na to fundusze.
Z laboratorium przechodzimy do oddziałów dla kobiet, mijając po drodze oddział okulistyczny. Przed pierwszym budynkiem na trawie leżą trzy ciężarne Masajki. Czekają na poród. W budynku widzimy kobiety przed porodem i matki z dziećmi. Dwa długie pomieszczenia z dwoma rzędami łóżek po obu stronach przejścia, każde dwa łóżka oddzielone ścianką… Pomiędzy łóżkami jedna szafka nocna. Na kilku łóżkach leżą pacjentki. Siostry witają się z niektórymi z nich. W budynku obok pomieszczenie dla niedożywionych dzieci i chyba najbardziej smutny widok z całej naszej misji: kobieta z bardzo małą niedożywioną dziewczynką na rękach. Siedzi i bezradnie patrzy na maleństwo. Nie rozweselają tego miejsca nawet różowe zasłony z bohaterami z dziecięcych kreskówek tak lubianych przez dzieci w Europie. Idziemy dalej, równie bezradne jak matka dziecka.

W tle mijamy oddział gruźliczy, do którego wejście chronione jest metalową bramą, i idziemy wzdłuż oddziału pediatrycznego, na którego ścianach widać kilka dziecięcych obrazków namalowanych na poprawę humoru małych pacjentów. Między budynkami suszy się pranie. Pacjentki same je zrobiły, a już w ich stronę zmierzają następne. Przechodzimy obok oddziału dla pacjentów z HIV, gdzie podaje się im leki. Są tu również ludzie z gruźlicą, bo takie podwójne zakażenie to tutaj częste przypadki. Mijamy kolejno pokój USG, gabinet szczepień, gabinet radiologii (rentgen) i kuchnię przeznaczoną do przygotowywania posiłków dla niedożywionych dzieci i matek niedożywionych niemowlaków.
Teraz zmierzamy na oddział porodowy. Zaczyna się dyżurką pielęgniarek, naprzeciwko której znajduje się sala intensywnej opieki neonatalnej. Tam – może 15-letnia – młoda mama, która pewnie sama nie wie, ile ma lat. A w dwóch łóżeczkach pod lampami grzewczymi dwa maleństwa. Nie wiemy, które jest jej, może oba? Wygląda równie bezradnie, jak matka niedożywionej dziewczynki, a nam znowu pękają serca, bo ta młoda matka – sama jeszcze dziecko – powinna być w szkole, a nie w szpitalu, martwiąc się o losy swojego maleństwa.

 

W sali porodowej stoją dwa zwykłe łóżka przedzielone kotarą. Czasem oba są zajęte naraz, a kolejne kobiety rodzą w sali obok, gdzie leżały przed porodem. Kobiety z komplikacjami porodowymi przewożone są na salę operacyjną, gdzie zajmuje się nimi siostra Françoise – anestezjolog z naszej wspólnoty Świętego Józefa. W sali poporodowej spotykamy wiele kobiet w różnym wieku z dziećmi. Po obserwacji wrócą do swoich wiosek.

 

A my ruszamy dalej obok głównej stacji pielęgniarek. Mijamy kolejno oddział dla kobiet (choroby niezwiązane z porodem), oddział dla mężczyzn oraz salę zabiegową i blok operacyjny. W tle widzimy też budynek administracyjny. To już koniec szpitala, możemy więc wracać do domu sióstr i – tak jak one po pracy – udać się do ogrodu.

 

Wizyta w szpitalu była dla nas dużym przeżyciem. Warunki, jakie tam panują, są zupełnie odmienne od tych, jakie znamy z Polski. Siostry i cały personel robią wszystko, co w ich mocy, by zapewnić pacjentom jak najlepszą opiekę. Wiemy też z relacji innych wolontariuszy, że nie są to najtrudniejsze warunki, jakie można zastać w afrykańskim szpitalu. Tylko czy jest to jakiekolwiek pocieszenie?

 

Część dziesiąta – odwiedziny w masajskich wioskach

 

Dzisiaj planujemy odwiedzić Masajów w ich wioskach. Po obiedzie do sióstr przyjeżdża dwójka nauczycieli ze szkoły: masajski mężczyzna – od suahili oraz bibliotekarka. Mają przygotowane materiały – plansze – które chcą pokazywać masajskim kobietom i mężczyznom. Na planszach znajdują się rysunki, które tłumaczą, że kobiety potrzebują pomocy ze strony mężczyzn, ich opieki, gdy są chore lub przebywają w szpitalu. Inne ilustracje przedstawiają, jak mężczyzna może pomóc kobiecie w dźwiganiu ciężarów, np. ogromnej kiści bananów czy baniaków z wodą…

 

Droga do wioski zajmuje nam około godziny. Trasa wiedzie przez bardzo suche tereny. Gdzieniegdzie pojawiają się kaktusy, a poza nimi tylko cierniowce i suche trawy wkoło. Nigdzie nie widać żadnego źródła wody. Z daleka dostrzegamy małą osadę składającą się z pięciu chat. Jedna z nich stoi jakby na uboczu. To chata pracownika szkoły, który zaprosił siostry do wioski i do swojego domu. W szkole pomaga w ogrodzie przy warzywach. Ma 25-letnią żonę i pięcioro dzieci. Szóste zmarło dwa miesiące temu zaraz po urodzeniu.

Witamy się z gospodarzem, który pokazuje nam wnętrze chaty. Nie ma tu za wiele: poza klepiskiem i paleniskiem widzimy dwa miejsca do spania zrobione z patyków i nakryte wytartą krowią skórą. Dowiadujemy się, że na jednym z posłań śpi mężczyzna, gospodarz, a na drugim kobieta z dziećmi. W chacie jest ciasno i duszno, bo dym z paleniska nie ma którędy wyjść – brakuje komina. Chata, zrobiona tradycyjnie przez żonę Masaja (to jej obowiązek) z gałęzi, gliny i krowiego nawozu, ledwo się trzyma. Wygląda licho i ubogo.

 

Wokół samochodu, którym przyjechałyśmy tu z siostrami, zebrały się zaciekawione, mieszkające w osadzie, dzieci. Dostają od nas cukierki, ale okazuje się, że nie wiedzą, że trzeba je wyjąć z papierka. Prawdopodobnie nie jadły wcześniej nic takiego. Dzieci są brudne i zaniedbane, bose albo w skromnych sandałkach. Ich ubrania dawno – a najpewniej wcale – nie widziały wody. Skóra dzieci także jest brudna: nikt tutaj nie myśli o myciu, nie mówiąc już o kąpieli. Wody nie ma nawet do przygotowania jedzenia. Kobiety codziennie przynoszą ją w specjalnych, około 20 litrowych bańkach, by ugotować coś do jedzenia. Zwykle jest to kukurydza, owsianka z kukurydzy, czasem ryż.

 

 

Dzieci, z początku nieufne, biegają teraz za nami, przytulają się i nas dotykają. Chcą też byśmy robiły im zdjęcia. To dla nich frajda zobaczyć się na małym monitorze aparatu. Uśmiechają się i przyglądają białym gościom z ciekawością. Trudno nam patrzeć na te brudne dzieci, na ich buzie, na których siedzą muchy…

Rozumiemy już dlaczego edukację Masajów siostry zaczynają od udzielenia im pomocy w podstawowych potrzebach. Dzieci nie chodzą do szkoły, bo zwykle ich rodziców na to nie stać. A nawet jeśli byłoby ich stać, bo mają krowy, to nie widzą takiej potrzeby, by sprzedać choć jedną i wysłać dziecko do szkoły. Dzieci, które trafiają do szkoły z internatem, mają dużo lepsze warunki. Gdy pierwszy raz zobaczyłyśmy afrykański internat – opłakany stan łóżek, materacy i toalet – i dowiedziałyśmy się, że jest tylko zimna woda, a dzieci same sobie piorą ubrania, byłyśmy zszokowane. Teraz, widząc z jakich warunków przyszły, rozumiemy, dlaczego w szkole z internatem czują się jak w raju. Przede wszystkim mają zapewnione cztery posiłki dzienne, które, choć jak na nasze wyobrażenia, są skromne: kukurydza, fasola, ryż, warzywa i jeden raz w tygodniu kawałek mięsa, to jednak są urozmaicone. W chacie dostają zazwyczaj tylko mleko, kukurydzę lub owsiankę z niej. Przez to dzieci są niedożywione, często chorują i umierają. W internacie mają też wodę i łóżko z materacem – tylko dla siebie.

Żona naszego gospodarza potrafi zrobić z koralików przepiękne ozdoby, koszyczki, maty, podkładki pod kubki i różnego rodzaju biżuterię. Kupujemy od niej kilka rzeczy, by wspomóc domowy budżet. Wygląda na zadowoloną. Tutaj raczej nikt z turystów nie dotrze, nie ma więc okazji, by to sprzedać. To nie jest wioska komercyjna, w której wszystko jest przygotowane i dopieszczone: dzieci czyste, Masajowie, ładnie ubrani, w tradycyjnych strojach tańczą i śpiewają – dla turystów. Wtedy też mogą sprzedać swoje wyroby i biżuterię, charakterystyczną tylko dla tego plemienia. To kobiety same ją robią i ozdabiają.

Opuszczamy pierwszą osadę i udajemy się do kolejnej. Jest większa, bardziej zorganizowana. Widzimy sporą zagrodę z klepiskiem dla zwierząt zrobioną z patyków, by w nocy dzikie zwierzęta nie porwały bydła. Stoi tutaj więcej chat podobnych do tej opisanej wyżej, ale niektóre są jakby trochę większe. Być może w rodzinie jest więcej dzieci.

Sytuacja się powtarza: spotykamy mnóstwo brudnych dzieci, które, po przełamaniu lęku, chcą, by robić im zdjęcia i biegają za nami. Siostry z nauczycielami próbują edukować kobiety i mężczyzn, którzy akurat wracają z pastwiska. Kobiety w międzyczasie wypuszczają z chat małe cielęta, by mogły znaleźć swe matki i napić się mleka. W jednej z chat mieszka młoda kobieta – jest tydzień po porodzie. Zapytana przez siostrę, co będzie dzisiaj jadła, odpowiada, że herbatę… Siostra zostawia jej dwa kilogramy ryżu i cukier.

Nie wiemy, co powiedzieć. Zastanawiamy się, jak można tak żyć: bez wody, prądu, jedzenia, z krowami i kozami w jednej chacie… Naprawdę, trudno to zrozumieć. Masajowie jednak tak żyją, nie wiedząc, jak wygląda życie gdzieś indziej. Tylko takie znają i z pokolenia na pokolenie przekazują swoją tradycję. Kobiety bez pomocy medycznej często umierają przy porodzie. A ich osierocone dzieci plątają się po wiosce, bo rodzina nie zawsze chce i może im pomóc. Spotykamy tu m.in. dziewczynkę z porażeniem mózgowym, około 10-letnią, chudą, brudną od unoszącego się wszędzie kurzu, czołgającą się po wypalonej słońcem ziemi…. Obok jednej z chat Masajka karmi z butelki lichego cielaka. Jest chory i nie wiadomo, czy przeżyje.

 

Tu przeżywają tylko najsilniejsi, i dotyczy to także dzieci. Edukacja jest dla nich szansą na inne życie, a czasem po prostu na przeżycie. Siostry marzą o wybudowaniu sierocińca na ziemi Masajów. Szkoła, którą prowadzą, ma obecnie 380 dzieci, a siostry chciałyby docelowo przyjąć 500. To wymaga pracy i nakładu finansowego, bo dzieci muszą coś jeść i mieć miejsce do spania. Od tego właśnie trzeba zaczynać edukację wśród Masajów.

 

Życie Masajów

Życie Masajów w tradycyjnych wioskach, pozbawionych dostępu do wody bieżącej i prądu, jest bardzo odmienne od współczesnego, zachodniego stylu życia. Masajowie, będący jednym z najbardziej rozpoznawalnych ludów Afryki, zamieszkują głównie tereny Kenii i Tanzanii, prowadząc tryb życia zgodny z ich wielowiekową tradycją.

 

Główne cechy życia Masajów w tradycyjnej wiosce:

1. Mieszkalnictwo

Masajowie mieszkają w enkang, czyli wioskach otoczonych ogrodzeniem z gałęzi i krzewów kolczastych, które mają chronić przed dzikimi zwierzętami, głównie lwami. Ich domy, nazywane manyattami, są budowane przez kobiety z materiałów naturalnych, takich jak błoto, glina, trawa, drewno i krowi nawóz. Są to niskie, prostokątne budowle z małymi otworami pełniącymi rolę okien. Brak w nich bieżącej wody czy elektryczności, co oznacza życie bez nowoczesnych wygód.

 

2. Dostęp do wody

Woda nie jest łatwo dostępna i jej zdobywanie jest jednym z najważniejszych zadań, zwłaszcza dla kobiet i dzieci. Często muszą one przemierzać wiele kilometrów pieszo, aby dotrzeć do najbliższego źródła wody – może to być rzeka, jezioro lub studnia. Codzienne wędrówki po wodę mogą trwać nawet kilka godzin. Woda jest cennym zasobem, a jej zużycie, głównie do picia i gotowania, jest starannie planowane.

 

3. Brak elektryczności

Brak prądu oznacza, że życie w wiosce jest ściśle związane z naturalnym cyklem dnia i nocy. Gdy słońce zachodzi, aktywności kończą się, a wieczory spędza się przy ognisku lub przy użyciu tradycyjnych lamp oliwnych. Prąd słoneczny zaczyna się pojawiać w niektórych rejonach, ale dla wielu Masajów życie bez elektryczności jest normą.

 

4. Tryb życia pasterskiego

Masajowie są tradycyjnie ludem pasterskim. Hodowla bydła to podstawa ich gospodarki i życia codziennego. Bydło jest nie tylko źródłem pożywienia, ale także symbolem bogactwa i prestiżu społecznego. Mężczyźni i chłopcy spędzają wiele godzin dziennie, pasąc stada krów, kóz i owiec. Zwierzęta dostarczają mięsa, mleka, a czasem krwi, które są podstawą diety Masajów.

 

5. Dieta

Tradycyjna dieta Masajów opiera się głównie na produktach pochodzenia zwierzęcego, szczególnie na mleku i krwi bydła, choć współcześnie jedzą również mięso. Krew jest pozyskiwana z żywych krów w sposób, który nie zabija zwierzęcia. W trudniejszych czasach do diety włączają proste produkty roślinne, takie jak kukurydza, sorgo czy dzikie zioła.

 

6. Podział ról społecznych

Społeczność Masajów ma wyraźny podział ról między mężczyzn i kobiety. Mężczyźni, szczególnie wojownicy (morani), zajmują się obroną wioski oraz hodowlą bydła. Kobiety odpowiadają za budowę domów, opiekę nad dziećmi, przygotowywanie jedzenia i codzienne obowiązki domowe, takie jak przynoszenie wody i drewna na opał.

 

7. Edukacja i opieka zdrowotna

Dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej w tradycyjnych wioskach masajskich jest ograniczony. Edukacja często nie jest priorytetem, choć rządy Kenii i Tanzanii starają się zwiększać dostęp do szkół dla dzieci z tych społeczności. Tradycyjne metody leczenia, oparte na ziołach i wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie, nadal odgrywają istotną rolę, choć dostęp do nowoczesnej opieki medycznej zaczyna się poprawiać w niektórych rejonach.

 

8. Religia i rytuały

Życie Masajów jest ściśle związane z ich wierzeniami religijnymi. Wierzą w boga Enkai (Ngai), który według ich przekonań daje im bydło jako dar. Wiele rytuałów związanych jest z przejściem do kolejnych etapów życia, w tym z obrzezaniem chłopców i dziewcząt (choć obrzezanie dziewcząt jest obecnie zakazane prawem).

 

9. Społeczność

Życie w wiosce Masajów jest bardzo wspólnotowe. Każdy członek wioski ma swoje obowiązki i zadania, a więzi społeczne są silne. Starszyzna odgrywa kluczową rolę w podejmowaniu decyzji i rozwiązywaniu konfliktów, a tradycja odgrywa ogromną rolę w codziennym życiu.

Typowe życie Masajów w tradycyjnej wiosce bez wody i prądu jest pełne wyzwań, ale głęboko zakorzenione w ich kulturze i tradycji. Ich codzienna egzystencja jest ściśle związana z przyrodą, pasterstwem i silnymi więzami wspólnotowymi. Choć w niektórych miejscach postęp technologiczny zaczyna się wkraczać w życie Masajów, wielu z nich wciąż trzyma się swojego tradycyjnego stylu życia, opartego na prostocie, samowystarczalności i szacunku dla natury.

Masajowie, jako społeczność pasterska i półkoczownicza, posługują się prostymi, ale funkcjonalnymi narzędziami, które są integralną częścią ich życia codziennego. Narzędzia te odzwierciedlają ich tryb życia, związany z hodowlą bydła, polowaniem oraz budową domostw.

Oto niektóre z najważniejszych narzędzi, jakimi posługują się Masajowie:

• Lance są tradycyjną bronią Masajów, używaną głównie przez wojowników (morani) zarówno do obrony wioski, jak i do polowań oraz walk z dzikimi zwierzętami, takimi jak lwy. Masajscy wojownicy są znani ze swojego męstwa i odwagi, a lanca jest symbolem tej roli.
• Włócznie mają długi, drewniany trzon zakończony metalowym grotem. W tradycyjnych wierzeniach włócznia jest również symbolem męskości i siły.
• Rungu to krótka pałka, często wykonana z twardego drewna, z charakterystycznym zaokrąglonym końcem. Jest używana przez Masajów zarówno jako broń, jak i narzędzie do codziennych prac. Może służyć do obrony przed dzikimi zwierzętami, ale również jako symbol władzy i autorytetu w społeczności. Starszyzna często nosi rungu jako oznakę swojego statusu.
• Sime to krótki, wielofunkcyjny nóż noszony przez mężczyzn, zwykle przymocowany do pasa. Jest nieodzownym narzędziem w codziennym życiu Masajów, wykorzystywanym do wielu zadań, takich jak skórowanie zwierząt, przygotowywanie jedzenia czy cięcie gałęzi. Służy również jako broń w sytuacjach zagrożenia.
• Kij pasterski (zwany również orinka) to podstawowe narzędzie każdego Masaja pasterza. Jest używany do kierowania bydłem, a także do walki z drapieżnikami, gdy zachodzi taka potrzeba. Kij ten jest zwykle prosty, wykonany z drewna, i symbolizuje tradycyjną rolę mężczyzny jako opiekuna bydła.
• Enkuli to tradycyjne naczynia używane do przechowywania mleka i krwi, które są kluczowymi elementami diety Masajów. Są one wykonane głównie z tykwy (rodzaj rośliny dyniowatej) lub wydrążonego drewna, często ozdabiane tradycyjnymi wzorami. Krew bydła pozyskiwana jest przez upuszczanie niewielkich ilości z żył, a naczynia te służą do jej przechowywania i mieszania z mlekiem.
• Maczety są wykorzystywane do różnych prac, takich jak przecinanie gęstej roślinności, cięcie drewna na opał czy przygotowanie pożywienia. To proste, ale bardzo funkcjonalne narzędzie, które jest nieodzownym elementem wyposażenia Masajów.
• Drewniane kije i narzędzia do formowania błota: kobiety Masajów są odpowiedzialne za budowę domów (manyatt). W tym celu używają drewnianych kijów do konstrukcji oraz rąk do formowania ścian z błota i krowiego nawozu. Do formowania kształtów mogą wykorzystywać proste narzędzia lub kawałki drewna.
• Kołki i liny z kory drzew: przy budowie używa się także kołków i lin, wykonanych z lokalnych materiałów, takich jak kora drzew. Konstrukcje te są proste, ale wytrzymałe, dobrze dostosowane do warunków klimatycznych regionu.
• Tradycyjne tarcze wykonane są ze skóry bydła, często wzmacniane drewnem. Tarcze są używane przez wojowników w czasie polowań oraz w obronie wioski przed drapieżnikami. Są również elementem dekoracyjnym, a wzory na nich mogą symbolizować różne aspekty życia i wierzeń Masajów.

Skóry zwierząt są ważnym surowcem w życiu Masajów. Służą do produkcji ubrań, butów czy narzędzi. Masajowie do obróbki skór używają noży, a drewnianych kijów i maczet do zbierania drewna na opał, które jest niezbędne do gotowania, ogrzewania i ochrony przed dzikimi zwierzętami. Zbieranie drewna jest często zadaniem kobiet.

Choć korale i ozdoby nie są narzędziami w klasycznym sensie, mają ważne znaczenie kulturowe. Kobiety Masajów tworzą skomplikowane naszyjniki, bransolety i inne ozdoby z koralików, które noszą na co dzień i podczas ceremonii. Ozdoby te są formą komunikacji społecznej, wyrażają status, wiek i stan cywilny.

Masajowie, żyjąc w surowych warunkach, używają prostych, ale bardzo efektywnych narzędzi, które są dostosowane do ich tradycyjnego trybu życia. Wiele z nich ma znaczenie symboliczne, a ich rola często wykracza poza czysto praktyczne zastosowanie, bo jest związana z kulturą, obyczajami i tożsamością tego ludu.

 

Dnia 20 października 2024 r.  Katarzyna i Małgorzata zakończyły swój wolontariat w Tanzanii.

 

Kasia i Gosia

 

 

 

 

 

 

 

Kazachstan – Oziornoje

 

 

Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! Jesteśmy Ela i Marysia – wolontariuszki z Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie KEP i przyjaciółki wolontariatu misyjnego Salvatti.pl. Formację odbywałyśmy razem z wolontariuszami Salvatti.pl. Pozdrawiamy wszystkich z północy Kazachstanu, gdzie byłyśmy przez cały sierpień w miejscowości Oziornoje. Oziornoje Polakom nie jest obce, ponieważ w 1936 roku zesłano tam naszych rodaków, którzy musieli stawiać czoła wielu wyzwaniom. Poza tym wieś jest znana z tego, że w 1941 roku dzięki modlitwom miejscowych katolików dokonał się tam cud – w jeziorze, które powstało z roztopów, pojawiło się mnóstwo ryb, co pomogło ludziom uchronić się od głodu. W Oziornoje jest Narodowe Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju oraz kaplica z ołtarzem „Gwiazda Kazachstanu”, gdzie w szczególny sposób wierni modlą się o pokój na całym świecie.

 

 

W Oziornoje byłyśmy już drugi raz. Nasza misja polegała głównie na pomocy Siostrom Służebniczkom Wielkopolskim w organizacji Święta Młodzieży oraz podczas tzw. „wakacji z Bogiem” dla dzieci mieszkających na wsi. Musimy się przyznać, że tęskniłyśmy za atmosferą „prazdnika”. No bo jak inaczej? Przyjeżdża ponad 200 osób i najpierw trzeba ich wszystkich położyć spać (i teraz zagadka, jak w 5-osobowym pokoju zmieścić 10 dziewczyn?), potem nakarmić śniadaniem, obiadem i kolacją, a dodatkowo pomyśleć o tym, że jeszcze trzeba nakryć i pozmywać. Jak to młodzież – jedzenia i rozmów zawsze mało, więc prowadziłyśmy również „obżorkę” czyli wieczorne spotkania przy herbacie i ciastkach w Domu pielgrzyma. Hasłem tegorocznego spotkania było Duc in altum – Wypłyń na głębię. I faktycznie, wody w tym roku nam nie brakowało (chociaż chłopcy ze starego karmelu narzekali, że nie mają w czym się myć). Np. będąc w karmelu na adoracji z możliwością spowiedzi, z nieba polał się nie tylko deszcz oczyszczającej łaski sakramentu pokuty i pojednania, ale też zwykły, tak że trzeba było szybko chować Pana Jezusa pod zadaszenie. Chyba oziornowskie karmelitanki rzadko widzą i słyszą tyle młodych głosów naraz, które niosły się z ich kaplicy.

 

W piątek pielgrzymowaliśmy na Sopkę Wołyńską, gdzie stoi krzyż z napisem w kilku językach „Bogu – Chwała, Ludziom – Pokój, Męczennikom – Królestwo Niebieskie, Narodowi Kazachstanu – Wdzięczność, Kazachstanowi – Rozkwit”. Pielgrzymowaliśmy przez step, a na samej sopce była wzruszająca droga krzyżowa przygotowana przez grupę młodzieży z Uzbekistanu. Chyba ktoś z uczestników miał bardzo ważne intencje, ponieważ połowę naszego pielgrzymowania wiał silny wiatr i padało, padało, padało… Na nasze szczęście, s. Lidia wywiozła nas z sopki jako pierwsze. Po trudzie pielgrzymowania gorąca woda z prysznica jest najcenniejszym darem od Boga. Czyste i wypoczęte nie mogłyśmy zrozumieć, jak to się stało, że część młodzieży, sióstr i księży ma czarne buty i habity. Okazało się, że step od ulewnego deszczu stał się błotem i samochody grzęzły podczas drogi powrotnej, a pasażerowie pchali swoje środki lokomocji! Nie zabrakło nam mszy świętych, modlitwy, konferencji, pracy w grupach i adoracji. Było nawet spotkanie z nuncjuszem. Na zakończenie Święta młodzież dawała świadectwa. Pięknie dzielili się swoją wiarą i tym, czego doświadczyli w trakcie spotkania.

 

Chcemy powiedzieć, że nie warto iść w ślad stereotypów i narzekać na młodych. Młodzi są piękni, swoim zapałem, odkrywaniem świata i Pana Boga. Niech Duch Święty otwiera ich serca na Swoje działanie, oby na kolejnych prazdnikach było jeszcze więcej młodych katolików rozpalonych miłością do bliźniego, Maryi i Pana Boga.

 

Kolejny tydzień był dla nas wypełniony „łagierem” (czyli „wakacjami z Bogiem”) dla dzieciaków. Razem z s. Lidią jeździłyśmy do wsi Makaszewka, oddalonej ok. 90 km od naszego Oziornoje. Na katechezę i zabawę przychodziło ok. 13 dzieci w wieku od 5 do 15 lat. Niesamowite było dla nas, że część z nich nie wiedziała, jak się przeżegnać, część – jest nieochrzszczona, są też dzieciaki, które ładnie się modliły, bo nauczyła je siostra (nie ktoś z rodziny). Nie ma co owijać w bawełnę, z naszej perspektywy sytuacja siania ziarna Ewangelii jest trudna. Ale łaska Pana Boga działa. Kiedy i jak? A no wtedy, gdy podczas modlitwy dziękczynienia chłopczyk, który dzień wcześniej uciekł przed modlitwą, przeprosił za ten uczynek. Kiedy dziecko prosiło Boga, by „ten budynek”, czyli kościół, nigdy się nie zamykał. Kiedy 6-latek zwierzył się, że jego marzeniem jest zobaczenie Pana Boga… Czy zasiane ziarno wyda owoc? Tego nie wiemy, ale możemy wierzyć, że Dobry Bóg wyciągnie z tego plony. Od siebie możemy powiedzieć, że ten czas i te dzieci nauczyły nas wielu rzeczy i dały nam dużo radości.

 

Pod koniec zrobiłyśmy sobie prezent i poleciałyśmy do Ałmaty, miasta na południu Kazachstanu. Pogoda nam sprzyjała i mogłyśmy się w końcu wygrzać w słońcu. W ciągu trzech dni zwiedziłyśmy miasto – turystyczny deptak, historyczną cerkiew prawosławną, kilka parków, muzeum, zrobiłyśmy wypad w góry. Ałmata jest bardzo dużym tętniącym życiem miastem położonym blisko pasma gór, więc klimat i atmosfera zupełnie inna niż w stepowym malutkim Oziornoje. Bardzo się cieszymy z tego wyjazdu, bo mogłyśmy jeszcze bardziej poznać kazachską kulturę. Zdobyty przez nas szczyt Kok-Zhaylyau (ok. 2350 m) był „wisienką na torcie” naszego krótkiego pobytu.

 

Niestety, wszystko ma swój koniec i początek. Musimy wracać do Warszawy. Chciałyśmy z całego serca podziękować najpierw Panu Bogu za to, że dał nam łaskę pełnić Jego wolę i uczestniczyć w misji Kościoła w Oziornoje oraz naszym kochanym siostrom – Lidii, Paschalii i Rafale oraz księżom – Mariuszowi i Eugeniuszowi – za to, że mogłyśmy spędzić z nimi czas, razem się pomodlić, porozmawiać, pośmiać się, posłuchać opowiadań z ich posługi w Kazachstanie.

Zabieramy wszystkich w naszych sercach do Polski. Niech wszystko, czego doświadczyłyśmy na misji będzie na chwałę Bożą i cześć Niepokalanej Dziewicy!

Marysia Anufryieva i Ela Aleszczyk

 

 

 

 

 

 

Rwanda – Masaka

WOLONTARIAT SALVATTI.PL

Rwanda, Masaka

2.07 – 11.08. 2024

Ewelina Małota

 

 Dnia 2 lipca 2024 r., w godzinach wieczornych na lotnisku Okęcie w Warszawie spotkały się 3 dzielne wolontariuszki, które wyruszą za chwilę na swój wolontariat do Rwandy. Początek będzie wspólny, razem polecą tym samym połączeniem do kraju zielonych wzgórz, a potem ich misje się nieco rozdzielą. Ewelina zostanie w Masace, a Bogusia i Paulina pojadą dalej do Ruhango, gdzie podejmą wyzwania misyjne, które dla nich wszystkich Duch Święty starannie przygotował. Każda z nich będzie służyć swoimi talentami, zdolnościami i umiejętnościami zawodowymi. Na Okęciu z powodu dodatkowego bagażu, którego system nie mógł ogarnąć, lot był opóźniony o ok. 2 godziny, więc dziewczyny straciły planowane połączenie z Addis Abeby do Kigali. Zyskały tam kilka godzin czasu, by lepiej zapoznać się z lotniskiem w stolicy Etiopii. Wszystko się na coś może przydać. Ale po kolejnych trudach z pewnym opóźnieniem dotarły w końcu do celu swej podróży, do Rwandy. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ewelina Małota

 

 

 

 

Rwanda – Ruhango

 

WOLONTARIAT SALVATTI.PL

Rwanda, Ruhango

2.07 – 30.09. 2024

Bogumiła Brant i Paulina Mattik

 

 

 

Dnia 2 lipca 2024 r., w godzinach wieczornych na lotnisku Okęcie w Warszawie spotkały się 3 dzielne wolontariuszki, które wyruszą za chwilę na swój wolontariat do Rwandy. Początek będzie wspólny, razem polecą tym samym połączeniem do kraju zielonych wzgórz, a potem ich misje się nieco rozdzielą. Ewelina zostanie w Masace, a Bogusia i Paulina pojadą dalej do Ruhango, gdzie podejmą wyzwania misyjne, które dla nich wszystkich Duch Święty starannie przygotował. Każda z nich będzie służyć swoimi talentami, zdolnościami i umiejętnościami zawodowymi. Na Okęciu z powodu dodatkowego bagażu, którego system nie mógł ogarnąć, lot był opóźniony o ok. 2 godziny, więc dziewczyny straciły planowane połączenie z Addis Abeby do Kigali. Zyskały tam kilka godzin czasu, by lepiej zapoznać się z lotniskiem w stolicy Etiopii. Wszystko się na coś może przydać. Ale po kolejnych trudach z pewnym opóźnieniem dotarły w końcu do celu swej podróży, do Rwandy. 

JUŻ W RUHANGO

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                          Robiliśmy z dziećmi bransoletki.

 

Z relacji Iwony

Zastanawiając się od czego zacząć, pomyślałam, że dobrze będzie jak wspomnę o tym, że wyjazd do Kolumbii był moim dziecięcym marzeniem. Czy to dlatego, że oglądałam z moim tatusiem zawsze mecze piłki nożnej i ja najmocniej zawsze kibicowałam Kolumbijczykom, czy może też dlatego, że Kolumbia kojarzyła mi się z kolorowym i ciepłym krajem. Wtedy moja dziecięca głowa nie wiedziała nic o przestępczości tutaj panującej, a skupiałam się bardziej na roślinności i oceanie błękitnym oraz wiecznym upale, gdyż wysokie temperatury mi nie groźne. Nie wiem, ale wiem jedno, to jest potwierdzenie, że Pan Bóg spełnia pragnienia serca. I Jemu jestem bardzo wdzięczna za to, że mogę tu być.

 

Dodam, że pragnienie wyjazdu na wolontariat misyjny zrodził się u mnie jakieś 8 lat temu i to, że razem z Marysią tu wreszcie wylądowałyśmy szczęśliwie, to też sądzę, że nie przypadek. Marysi zawsze też Ameryka Południowa leżała na sercu. Więc jesteśmy.
Zostałyśmy na lotnisku przywitane przez ks. Dominika i przywiezione na parafię gdzie ks. Adam przywitał nas smaczną kolacją, potem spełniło się kolejne marzenie: mogłyśmy wreszcie rozprostować nasze przemęczone z lekka kości.
Tydzień strzelił jak z procy zanim my przystosowałyśmy się czasowo .
Ps. I tutaj udało się nam kibicować Kolumbijczykom – grali z Brazylią i zremisowali w pięknym stylu, a my mieliśmy super czas przed TV.

 

W niedzielę postanowiłyśmy spróbować lokalnych lodów. Dobre, ale pierwszy raz spotkałam się z tym, że smak tych lodów jest przełamany serem, mianowicie lody o smaku whisky i oreo z bananem w środku, posypane startym serem mozzarella – dziwne, ale dobre.

 

W dzień wolny od zajęć, wybrałyśmy się się z naszym przewodnikiem i tłumaczem Mauricio do jednej z niegdyś najniebezpieczniejszej dzielnicy w Medellin, a mianowicie do Komuny 13. Jego pomoc była nam bardzo potrzebna, ponieważ ta dzielnica słynie nadal z przestępczości, a i bez biegłej znajomości języka hiszpańskiego, nie da się ukryć – jest trudniej. Więc tym bardziej dziękujemy za pomoc .
Kleryk Mauricio już niedługo bo 20 lipca w Bogocie przyjmować będzie święcenia kapłańskie, być może i nam się uda tam pojechać i świętować to wydarzenie .

Zachwycające swymi kolorami murale zdobią całą dzielnicę i robią wrażenie na turystach, których jest całkiem sporo w Komunie 13. Historia tych arcydzieł jest podobno taka: ścianę (kawałek muru) pod te artystyczne dzieło wynajmuje się na rok za odpowiednią opłatą, potem właściciel ma prawo wynająć ten sam kawałek muru kolejnej artystycznej duszy i w ten sposób ujawniają się wielkie talenty mieszkańców dzielnicy. Dlatego może się zdarzyć że za rok w tych miejscach będzie już inny piękny mural.

Droga na szczyt była męcząca w tym skwarze  w tej chwili jest pora deszczowa w Medellin), więc odczuwalna wilgoć i upał dawały się nam we znaki, ale widoki z wysokości mnie zawsze cieszą i radują moją dusze i serce. Po wędrówce przez dzielnicę 13 zaszliśmy z Mauricio do lokalnej restauracji na typowe kolumbijskie jedzonko w miarę rozsądnych cenach.
Już mi się spodobało, seniora w lokalnym stroju witała nas w drzwiach Haciendy. Potem urzekł mnie ten młynek do mielenia kawy, wszak Kolumbia z najlepszej kawy słynie prawda? A i jedzenie było wyśmienite. Tam pierwszy raz jadłam ciciaron – bardzo mi zasmakowała ta przystawka.

Po posilającym obiadku udaliśmy się na Plaza Botero de Medellin, czyli plac, na którym stoją 23 rzeźby słynące ze swoich „okrągłości”. To tylko kilka rzeźb. Jest to sztuka wykonana z brązu przez Fernando Botero współczesnego (zmarł w zeszłym roku) kolumbijskiego malarza i rzeźbiarza. Tłumy turystów przechodzących i fotografujących się z „placowymi pięknościami ” tworzyły czasem duże zamieszanie oraz okazję do tego, by szybko pozbyć się swoich portfeli, aparatów lub telefonów komórkowych. Jedno jest pewne trzeba bardzo uważać, bo zło nie śpi.

Jedną z atrakcji Medellin są też przejażdżki konne z przewodnikami po tutejszych przepięknych górzystych terenach. Wtedy zostaje tylko zachwycać się tymi pięknymi krajobrazami oraz cudowną roślinnością, która tutaj rośnie dosłownie na każdym kroku przy ulicach, w ogródkach przydomowych na każdej górce i przy drodze. My wszystkie te rośliny hodujemy w doniczkach, a oni mają to na co dzień. To jest kolejny raj dla moich oczu i uczta dla duszy, ponieważ ja kocham kwiaty w każdej postaci. Ta cudowna przyroda i jej żywe kolory to miód na moje serce.

Od poniedziałku do czwartku prowadzimy zajęcia z języka angielskiego i polskiego. To już trzeci tydzień naszej misji w Medellin, a i chętnych przybywa, co nas cieszy bardzo. Są tacy, co byli tylko raz, ale są i wytrwali uczestnicy, którzy dzielnie się uczą trudnych słówek po polsku.
Dzieci są tak kochane i wdzięczne, że trudno to opisać słowami: na dzień dobry wszystkie wiszą nam na szyjach nie tylko przed zajęciami i po nich, ale jak tylko widzimy się w niedzielę czy w tygodniu, jak byśmy znali się od zawsze.
Ostatnio na zajęciach z j. polskiego uczestnicy uczyli się piosenki „A ja lubię mówić z Tobą”. Dostali tekst piosenki oraz posłuchali jej nagrania. Muzyka szybko im wpadła w ucho, a i tekst piosenki nie wydawał się im trudny. Po małym przećwiczeniu super się rozśpiewali. Dzielni studenci języka polskiego!
Dziewczynki po godzinie nauki angielskiego dały upust swoim emocjom szalejąc na pufach. Radosna twórczość dzieci na języku angielskim. Powyżej zadaniem każdego z dzieciaków było rysowanie, a następnie opowiedzenie po angielsku, co przedstawia rysunek. Następnie z nowo użytych słów (literek) zrobiliśmy bransoletki.

 Od 15 lipca – z relacji Marysi

Nasza rutyna nabrała kształtów. Zajęcia prowadzimy 4 dni w tygodniu: poniedziałek i środa to dni języka angielskiego, wtorek i czwartek to mix polskiego i angielskiego. Łącznie mamy 24h nauki języka w tygodniu. Do tego dochodzi jeszcze czas poświęcany na przygotowywanie zajęć, materiałów, gier edukacyjnych. Poziom studentów jest zróżnicowany, więc staramy się dostosować treść i formę przekazu do możliwości i oczekiwań naszych uczniów. Na naszych zajęciach jak najwięcej zachęcamy do mówienia poprzez różne formy nauki: prezentacje, rysowanie, robienie biżuterii, śpiewanie czy teatrzyki. Z dorosłymi kładziemy nacisk na konwersacje, ale część naszych studentów zaczyna od zera, tak więc musimy wyposażyć ich w odpowiednie słownictwo.

Nasze pomoce naukowe. Ministranci i ministrantki podczas niedzielnej Mszy św. dla dzieci i młodzieży. Niedzielne Msze św. dla dzieci i młodzieży są naprawdę niesamowite. Bardzo dużo radości, wszyscy śpiewają i klaszczą, przy akompaniamencie gitary. Dodatkowo, lokalny parafianin o imieniu Diego zachwyca swym śpiewem.

Nadchodzące zajęcia zapowiadają się śpiewająco! Na angielskim z przymrużeniem oka spróbujemy zaśpiewać razem piosenki ze znanej i lubianej komedii „Sister Act”. Teksty są już przygotowane. Nie obędzie się również bez piosenek po polsku. Tym razem ruszamy z „Pałacykiem Michla” pozostając w powstańczych klimatach.

By przybliżyć Kolumbijczykom Polskę, zaprezentowałyśmy również film o naszym kraju, niosący zarówno walor naukowy, jak i krajoznawczy. Film został przyjęty z entuzjazmem. Pozostałe dni tygodnia poświęcamy na przygotowywanie zajęć, zadania bieżące, czas własny. Same również uczymy się hiszpańskiego. Jest to niemałe wyzwanie.

W najbliższym czasie mamy do przygotowanie Dzień Polski, podczas którego będzie można zasmakować kuchni polskiej, posłuchać muzyki polskiej. Podczas tego eventu odbędzie się również finał ogłoszonego przez nas konkursu plastycznego, nawiązującego do bohaterskich postaw dzieci i młodzieży podczas Powstania Warszawskiego. Z tym będzie się wiązało wiele ciekawych rzeczy. Na razie więcej nie zdradzamy. Pracy jest sporo, a funu jeszcze więcej. A tu jeszcze projekt plakatu naszego konkursu plastycznego dla dzieci i młodzieży. Temat przewodni to „Dzieci – mali bohaterowie”, nawiązujący do udziału młodych ludzi w Powstaniu Warszawskim. To niezłe wyzwanie – wytłumaczyć lokalnej ludności naszą skomplikowaną historię. Mamy nadzieję, że ktoś weźmie udział :).

 

Po wyczerpujących zajęciach z polskiego czas na zabawę – pufy cieszą się największym zainteresowaniem.

 

PRZYGOTOWANIA DO DNIA POLSKIEGO 28.07.2024

Oprócz codziennych obowiązków trwają przygotowania do Dnia Polskiego. Będzie to szczególna okazja do skosztowania polskich potraw, wsłuchania się w nasze melodie ojczyste, a także zostanie przeprowadzony finał konkursu artystycznego pod hasłem: Dzieci – Mali Bohaterowie – z okazji 80. Rocznicy Wybuchu Powstania Warszawskiego. Plakat okolicznościowy dokładnie o tym informuje. Polska Ambasada w Bogocie hojnie wsparła naszą inicjatywę różnymi darami. Zdjęcia pokazują tylko część tego bogactwa, które do nas napłynęło. To ks. Adam i ks. Dominik, gdy byli w Bogocie odebrali przeznaczane dla nas prezenty. Dodatkowo będą u nas gościć w tym dniu dwie przedstawicielki Ambasady Polskiej w Kolumbii.

Z relacji Iwony

A poza tym, dobiega końca czwarty tydzień naszego pobytu w Medellin, mieście wiecznej wiosny. Jest ciepło upalnie wręcz, a to wszystko przekłada się na to, że mamy na ulicach prawdziwy kolorowy zawrót głowy. Straganów z soczystymi i cudnie wyglądającymi owocami widzimy praktycznie bardzo dużo na każdym kroku. Zachwycają one swoimi gabarytami, zapachem i kolorami, są takie „prawdziwe” i wydają się takie naturalne i żadną chemią nieskażone. Pomidory np. różnych kształtów, a nie każdy równy, taki by się rzekło z supermarketu. Na ulicach stoją różnego rodzaju kolorowe i szare wózki, sprzedawane jest też porcjowane mango w kubeczkach, zielone mandarynki, banany oraz stragany z zimną lemoniadą.

Wiele mamy ofert tzw. obiadowych „z ulicy”. Lokalnym przysmakiem jest arepa – placek z mąki kukurydzianej podawany z serem. Jak dla mnie dość sycący (ale jednak za suchy). Po drodze pachną wędzone żeberka oraz chorizo suszone na kawałku kija jak kiedyś u naszych dziadków na wsiach nad piecem. To jest to, co robi wrażenie i znów mi przypomina dzieciństwo .

A to kilka fotek z dzielnicy Medellin, gdzie mieszkamy u podnóża góry Picacho. Zadziwia mnie ich sposób bycia, życia, pracy np. zwróccie uwagę, przy ulicy dosłownie stragan, tak zwane mydło i powidło.
Warsztat samochodowy, do którego wjeżdżasz prosto z ulicy, no i szewc, takich szewców kilka na jednej ulicy. Ale to nic, to jest Kolumbia, ta hałaśliwa – bo jak zaczną granie w czwartek wieczorem, to często kończą dopiero w niedzielę nad ranem, miasto żyje swoim rytmem – jak oni to robią? Kolumbia, radosna, kolorowa, a i wiadomo często jeszcze niestety i mroczna. Ale to jest właśnie ich kultura, ich życie i ich sposób na zarobek…., a i tak mi się podoba tu bardzo podoba .

 

Nasza dzielnica ma też i swoje kolorowe murale, dużo schodów w dół i w górę oraz dużo żółtych samochodów, to znaczy lokalnych taksówek, które ułatwiają jednak życie w tych rejonach i na tych górzystych terenach. Po ulicach Medellin i Kolumbii jeździ bardzo dużo takich „specjalnych” ciężarówek, w których bardzo często przewożone jest bydło. Zachwycam się kolorami i modelami tych ciężarówek, no wiadomo Ameryka!

Lecz ta ciężarówka ma wszystkie pod sobą. Dzień 16 lipca to szczególne święto Matki Bożej z Góry Karmel, czyli Matki Bożej Szkaplerznej. Jest Ona Patronką Kolumbii, więc jest tutaj szczególnie czczona, a pojazdy w tym dniu są przystrajane kolorowymi wstęgami oraz małymi i dużymi figurkami Świętej Panienki. W tym dniu także odbywa się święcenie pojazdów, tak jak w Polsce 25 lipca.

 

W niedzielę 28.07 razem z Księdzem Adamem Kraszewskim i wieloma wolontariuszami z lokalnej parafii zorganizowaliśmy Dzień Polski w Medellin. Pracy było co niemiara, lecz efekty zdecydowanie przerosły nasze oczekiwania. W trakcie rzeczonego eventu mogliśmy zaprezentować Kolumbijczykom polską kulturę, polską kuchnię, regionalne stroje ludowe.

 

Nie zabrakło również quizu wiedzy o Polsce, w którym do zdobycia były atrakcyjne „fanty” przekazane przez Ambasadę Polski w Kolumbii. Ponadto odbył się również finał konkursu plastycznego, nawiązującego tematyką do 80 rocznicy Powstania Warszawskiego. Konkurs odbył się pod szyldem „Dzieci – mali bohaterowie” („Niños – pequeños heroes”), będąc swego rodzaju upamiętnieniem zaangażowania dzieci i młodzieży w powstańczym zrywie. Najlepsze prace zostały nagrodzone, a dzieci otrzymały również dyplomy.

 

Finał konkursu plastycznego „Niños – pequeños heroes”:

 

Barwy biało-czerwone.

Od kuchni patrząc (dosłownie i w przenośni) nasz event cieszył się dużym zainteresowaniem, większym niż sądziłyśmy. Jak już przy kuchni jesteśmy, to serwowane dania znikały w oka mgnieniu. Podczas eventu można było skosztować typowej polskiej grochówki z dodatkiem, tradycyjnej domowej roboty, polskiej wędzonej kiełbasy, pajdy ze smalcem i kiszonym ogórkiem, chłodnika, który wspaniale orzeźwił gości podczas panującego upału. Na deser został podany kruszon z jabłkami i cynamonem, serwowany z lodami i sosem truskawkowym, a także racuchy z jabłkami, obsypane pudrem i sosem toffi. Po pierwszych dwóch godzinach eventu, jedzenia prawie nie było. Z ogromną satysfakcją przyjęliśmy wyrazy zadowolenia i sympatii od zgromadzonych gości. To był piękny, dobrze wspólnie spędzony czas.

 

Były duże kolejki, by skosztować polskiej kuchni.

 

 

 

 

Nim się obejrzałyśmy – czas wypisać dyplomy. Zajęcia z języka polskiego i angielskiego dobiegają końca.

 

 

 

 

 

 

 

 

A z innej beczki, w Medellin wielkimi krokami zbliża się „Feria de las flores” – święto kwiatów. W związku z tym, w mieście pojawiają się piękne, kwieciste dekoracje. To tylko pierwsze z nich, będzie ich więcej. Będziemy wrzucać na bieżąco.